Jerzy Trela. Fot. PAP/J. Bednarczyk
Aktor teatralny i filmowy, pedagog Jerzy Trela został tegorocznym laureatem nagrody GUSTAW, najwyższej nagrody ZASP przyznawanej za szczególne zasługi dla środowiska teatralnego. „Jerzy Trela postaci nie gra, on je stwarza, on nimi jest” - napisano w rekomendacji do nagrody.
ZASP poinformował PAP, że 12 listopada 2018 r. członkowie Kapituły Nagrody GUSTAW: Prezes Zarządu Głównego ZASP Paweł Królikowski, Przewodnicząca Programowej Rady Sekcji ZASP Krystyna Piaseczna oraz Przewodniczący Kapituły Członków Zasłużonych ZASP Krzysztof Kumor, po rozpatrzeniu otrzymanych nominacji, postanowili najwyższą nagrodą stowarzyszenia w kategorii "Twórczość" uhonorować Jerzego Trelę.
GUSTAW to nagroda przyznawana za szczególne zasługi dla środowiska teatralnego. Jej założeniem jest "wyróżnianie osób, których dokonania wnoszą znaczący wkład w kultywowanie tradycji i tworzenie nowych wartości kultury narodowej lub przyczyniają się do promocji kultury polskiej w świecie". Podkreślono, że Jerzy Trela to artysta, który "spełnia te wszystkie warunki".
Oddział ZASP w Krakowie zgłaszający aktora do nagrody w swojej rekomendacji napisał m.in.: "Zważywszy na ogromny dorobek artystyczny, na ilość wybitnych, a nawet genialnych ról, liczba nagród przyznawanych Jerzemu Treli wydaje się być znikoma. Wygląda to trochę tak, jakby wszyscy uważali, że najwyższa jakość jego ról jest normą, więc nie ma ich za co wyróżniać. Zgoda: najwyższa jakość aktorskiego kunsztu w przypadku Jerzego Treli jest normą, ale warto to należycie uhonorować. Najważniejsza nagroda ZASP - GUSTAW - byłaby tego wyrazem".
Kapituła, "doceniając talent i cały bogaty dorobek artystyczny krakowskiego twórcy", przychyliła się do wniosku. W rekomendacji napisano także, że "artysta należy do nielicznego grona aktorów, którzy stworzyli role legendarne. Postaci Gustawa-Konrada i Konrada, wykreowane w inscenizacjach Konrada Swinarskiego są ikonami teatru polskiego w jego najświetniejszym okresie".
Dodano, że "zarówno niezapomniane +Dziady+, jak wciąż niedościgłe +Wyzwolenie+, są pewnymi cezurami w historii polskiego teatru". Podkreślono, że całe pokolenie widzów ma w swojej pamięci ogromne partie tych przedstawień, zaś monologi Jerzego Treli stały się inspiracją do niezliczonych prób zmierzenia się z nimi, podejmowanymi przez młodych fascynatów teatru.
"Dzięki kunsztowi Jerzego Treli arcydzieła polskiego dramatu stały się przebojami (...). Od słynnej inscenizacji +Dziadów+ Dejmka, pomimo upływu kolejnych dekad, trudno wskazać na jakiekolwiek porównywalne zjawisko, jeśli chodzi o percepcję polskiej klasyki. Bez Jerzego Treli - Konrada trudno sobie ten sukces wyobrazić. Obie wielkie role to tylko wycinek w ogromnym dorobku artysty o szerokiej skali aktorskich możliwości, obdarzonego zarówno siłą tragizmu, jak i potężną vis comica, a całe spektrum wyjątkowych ról łączy jedno: głęboka prawda tworzonych postaci. Jerzy Trela postaci nie gra, on je stwarza, on nimi JEST" - zaznaczono.
Nazwisko laureata, zgodnie z regulaminem, ZASP podaje do publicznej wiadomości 21 grudnia - w rocznicę powstania stowarzyszenia. W 2018 r., jubileuszowym roku 100-lecia ZASP-u, po raz dziesiąty Kapituła Nagrody ogłosiła nazwisko wyróżnionego artysty.
Nagrodę GUSTAW ustanowiono, aby uczcić pamięć Gustawa Holoubka, jednego z najwybitniejszych artystów drugiej połowy XX wieku, aktora, reżysera, pedagoga, wieloletniego prezesa stowarzyszenia SPATIF, a także honorowego prezesa SPATIF-ZASP.
W poprzednich latach laureatami wyróżnienia zostali: Adam Kilian, Ignacy Gogolewski, Kazimierz Kutz, Danuta Szaflarska i Janusz Głowacki, Stanisław Radwan, Jan Englert, Anna Polony, Waldemar Dąbrowski, Krystyna Janda.
Jerzy Trela (ur. 1942) jest aktorem teatralnym i filmowym, profesorem i byłym rektorem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie (obecnie - Akademia Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie). Zagrał około 350 ról. Ukończył Wydział Aktorski krakowskiej PWST (1969). Współtworzył krakowski Teatr Scena STU. Jest jednym z najważniejszych aktorów w historii Starego Teatru w Krakowie.
Zadebiutował jeszcze w trakcie studiów w serialu telewizyjnym "Stawka większa niż życie". Na deskach teatralnych wystąpił po raz pierwszy w 1969r. - zagrał główną rolę w "Nosie" Gogola w krakowskim Teatrze Rozmaitości.
Wcielił się także w postaci m.in. Gustawa i Konrada w "Dziadach" Mickiewicza (reż. Konrad Swinarski, 1973); Konrada w "Wyzwoleniu" Wyspiańskiego (Konrad Swinarski, 1974), Jaszy w "Wiśniowym Sadzie" Czechowa (Jerzy Jarocki, 1975); Raskolnikowa w "Zbrodni i karze" Dostojewskiego (Maciej Prus, 1977) i Klaudiusza w "Hamlecie" Szekspira (Andrzej Wajda, 1981), Anatola w "Portrecie" Mrożka (Jerzy Jarocki, 1988), Ignacego w "Ślubie" Gombrowicza (Jerzy Jarocki, 1991, Prospera w "Morzu i zwierciadle" Audena (Jerzy Grzegorzewski, 2002).
Na dużym ekranie zagrał np. rolę Jagiełły w "Kolumbach" (reż. Janusz Morgenstern, 1970); Męża Ireny w "Kobiecie samotnej" (Agnieszka Holland, 1981); Hiszpana w "Matce Królów" (Janusz Zaorski, 1982); Pana Bronka w "Trzech kolorach. Białym" (Krzysztof Kieślowski, 1993) i Podkomorzego w "Panu Tadeuszu" (Andrzej Wajda, 1999). (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ wj/
