Największa w świecie prywatna kolekcja chopinowska znajduje się w Valldemossie na Majorce. Została założona przez Anne-Marie Boutroux de Ferrà (1895–1986) w klasztorze Kartuzów (cela 2). Do niedawna kolekcja była mało znana, brakowało, bowiem publikacji obejmującej pełne jej opracowanie. Tę lukę wypełnia książka dr Bożeny Schmid-Adamczyk, „Dziedzictwo Fryderyka Chopina. Kolekcja Boutroux-Ferrà w Valldemossie / The Heritage of Frédéric Chopin. The Boutroux-Ferrà Collection in Valldemossa” pod redakcją naukową dr Ewy Sławińskiej-Dahlig.
Kolekcję w Valldemossie tworzą przede wszystkim cenne chopiniana zakupione w 1969 r. od Arthura Hedleya (1905–1969), wybitnego angielskiego kolekcjonera i znawcy twórczości Chopina, a także zbiory nabywane na aukcjach i w antykwariatach (w transakcjach pośredniczyli m.in.: Eugène Rossignol, Georges Andrieux, Auguste Blaizot, Georges Blache) oraz darowizny, w tym pamiątki przekazane przez Aurore Lauth-Sand, wnuczkę George Sand. Obecnie właścicielami kolekcji są Rosa i Jaume Capllonch Ferrà.
Kolekcja w Valldemossie obejmuje m.in.:
- autografy dziewięciu kompozycji Fryderyka Chopina; są to: [Nokturn] cis-moll op. posth. [Lento con gran espressione], wersja z polimetrią; Etiuda f-moll op. 25 nr 2 (fragment – takty 1-20); 3 Etiudy ze zbioru Méthode des méthodes (f-moll, As-dur, Des-dur); Fuga a-moll op. posth.; Nokturn E-dur op. 62 nr 2; Walc Des-dur op. 64 nr 1 (fragment – takty 1-8; Szkic ołówkowy
- autografy dziesięciu listów kompozytora do różnych adresatów: do François Fétisa w Brukseli, Paryż, [27 III 1836]; do Juliana Fontany w Paryżu, Valldemossa, 28 XII 1838; do Camille’a Pleyela w Paryżu, Marsylia, 12 III 1839; do Wojciecha Grzymały w Paryżu, [Marsylia, 16 IV 1839]; 3 listy do J. Fontany w Paryżu z Nohant: [8 VIII 1839], [ok. połowy VI 1841], [27 VI] 1841; do siostry, Ludwiki Jędrzejewiczowej w Warszawie, Nohant, 31 X 1844; do Marii de Rozières w Paryżu, [Londyn], 1 VI [18]48; do C. Pleyela w Paryżu, Johnston Castle, 11 IX [1848]
- autografy czterech listów George Sand do Wojciecha Grzymały z dopiskami Chopina: [Establiments lub Palma, ok. 9 XII 1838]; Paryż, wiosna 1840 [?]; [Nohant, 26 VIII 1846]; [Nohant, 12 X 1846]
- portrety Fryderyka Chopina, takich twórców, jak m.in.: Luigi Calamatta, Albert Colfs, Teofil Kwiatkowski, Jean-Joseph-Bonaventure Laurens, Pierre Roche Vigneron i in.
- pamiątki po Chopinie, np. grzebień z kości słoniowej, kamizelka od stroju wizytowego, kosmyk włosów kompozytora
- wydania dzieł Chopina: 159 druków, w tym pierwodruki i wczesne wydania francuskie, niemieckie i austriackie oraz angielskie; wśród nich unikatowe edycje firmy Wessel & Co.
- księgozbiór: 239 pozycji o tematyce chopinowskiej w różnych językach.
Opracowanie dr Bożeny Schmid-Adamczyk, liczące łącznie 576 stron, składa się z czterech rozdziałów, w których omówiono kolejno: (I) autografy muzyczne, (II) autografy listów, (III) portrety i pamiątki oraz (IV) wydania dzieł Chopina i księgozbiór. Książkę otwiera rekomendacja Maestro Krystiana Zimermana. Właściwe omówienie kolekcji poprzedza wprowadzenie, w którym naświetlono historię pobytu Fryderyka Chopina i George Sand na Majorce zimą 1838/1839 r., zarys dziejów Valldemossy i klasztoru Kartuzów oraz historię kolekcji rodziny Boutroux-Ferrà. Dopełnieniem opracowania jest transkrypcja pełnego inwentarza kolekcji, obejmującego zarówno kolekcję chopinowską, jak i spuściznę po George Sand, liczącego bez mała 900 pozycji.
Prof. Skowron: związek George Sand z Chopinem to intrygująca sprawa
W końcowej części książki zamieszczono obszerne streszczenia wraz z wykazem najważniejszych obiektów w siedmiu językach: angielskim, hiszpańskim, francuskim, niemieckim, rosyjskim, japońskim i chińskim. Książkę zaopatrzono w pełny wykaz bibliografii oraz indeks osób. Do publikacji dołączono ponadto płytę DVD, która stanowi uzupełnienie i rozszerzenie tomu. Znajdują się na niej m.in. reprodukcje unikatowych autografów muzycznych, autografów listów, a także wydań dzieł Chopina, głównie pierwodruków. Chopiniana przedstawiono na licznych fotografiach, wykonanych w 2014 r. specjalnie na potrzeby tej publikacji. Ich autorem jest Jaume Gual Carbonell.
Książka "Dziedzictwo Fryderyka Chopina. Kolekcja Boutroux-Ferrà w Valldemossie / The Heritage of Frédéric Chopin. The Boutroux-Ferrà Collection in Valldemossa" została przygotowana na podstawie niepublikowanej dotychczas pracy doktorskiej Bożeny Schmid-Adamczyk pt. „Le fonds Chopin de la Chartreuse de Valldemossa et son importance pour la connaissance du musicien” (Instytut Muzykologii Uniwersytetu w Strasburgu 1979), napisanej pod kierunkiem profesora Marca Honeggera.
W toku redakcji, aby przekazać aktualny stan badań, dokonano aktualizacji i uzupełnień z uwzględnieniem literatury przedmiotu. Publikacja ukazała się w 2015 r. w serii Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych (dawniej Departamentu Dziedzictwa Kulturowego) Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Poza Krajem”, udostępniającej wiedzę o skarbach polskiej kultury za granicą i upamiętniającej polskie bądź z Polską związane zbiory artystyczne, piśmiennicze i archiwalne.
oprac. dr Ewa Sławińska-Dahlig
abe/mjs
