Urodził się 7 grudnia 1938 r. w Lublinie. Jego matka pochodziła z rodu rosyjskich książąt Szujskich, potomków cara Wasyla IV. Ojciec Ignacy był profesorem prawa; jako poseł BBWR był autorem zapisu w Konstytucji z 1935 r. o odpowiedzialności prezydenta przed "Bogiem i historią". Stryj Walerian Czuma walczył w wojnie 1920 r., a w we wrześniu 1939 r. w randze generała WP kierował obroną Warszawy.
Jak głoszą akta SB nt. Czumy, zasadniczy wpływ na ukształtowanie jego osobowości miały "wychowanie w rodzinie wielodzietnej o bardzo silnych więziach rodzinnych; w rodzinie o dużych tradycjach patriotycznych, rodzinie, której członkowie i przodkowie poświęcali się całkowicie idei walki o wolność i niepodległość; w rodzinie i środowisku silnie wierzących katolików".
Działaność Andrzeja Czumy na studiach
Podczas studiów prawniczych na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1958-1963 Czuma - jak pisała SB - "organizował szkodliwą społecznie działalność polityczną".
Czuma był w latach 60. jednym z założycieli "Ruchu" - pierwszej konspiracyjnej organizacji po 1956 r., która przyjęła program niepodległościowy. Najbardziej zasłynęła ze zrzucenia tablicy ku czci Lenina ze szczytu Rysów oraz planowanego zniszczenia - jako symbolu sowieckiej dominacji - muzeum i pomnika Lenina w Poroninie. W przeddzień akcji, w czerwcu 1970 r., SB zatrzymała w sumie kilkadziesiąt osób.
Proces Czumy
W 1971 r. w procesie kierownictwa grupy zapadły najwyższe wyroki w procesie politycznym po okresie stalinowskim - Czuma i Stefan Niesiołowski dostali po siedem lat więzienia, a inni (w tym rodzeństwo Czumy) nieco mniej. Czuma spędził za kratami cztery lata. W 2002 r. Sąd Najwyższy uniewinnił ich wszystkich od zarzutu "przygotowań do obalenia przemocą ustroju PRL".
Działaność opozycyjna Czumy
W 1977 r. Czuma był jednym z założycieli Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela - drugiego po Komitecie Obrony Robotników jawnego ugrupowania opozycji demokratycznej w ówczesnej PRL. Był rzecznikiem Ruchu oraz redaktorem drugoobiegowego pisma "Opinia".
W marcu 1980 r. został skazany - m.in. razem z Bronisławem Komorowskim, obecnym prezydentem RP - na trzy miesiące więzienia za zorganizowanie opozycyjnej manifestacji pod Grobem Nieznanego Żołnierza. Uznano ich za winnych tego, że "odnosili się bez szacunku i pogardliwie wobec Narodu Polskiego, zarzucając mu m.in., że nie jest on narodem wolnym i niepodległym".
W okresie "Solidarności" Czuma był doradcą NSZZ "S" w Regionie Śląsko-Dąbrowskim. Uwięziony 12 grudnia 1981 r. na 12 miesięcy w obozie internowania. Od 1986 r. na emigracji w Chicago, gdzie m.in. pracował fizycznie, a potem założył z przyjaciółmi Radio Czuma.
W 1999 r. jego nazwisko przewijało się w dyskusjach o obsadzie funkcji prezesa IPN.
W latach 2006-2007 był posłem na Sejm RP. W 2009 r. pełnił funkcję ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego. (PAP)
sta/ mja/ malk/
