Więzienie w Rawiczu – świetlica. 1936 r. Fot. NAC
200 lat istnienia obchodzi więzienie w Rawiczu (Wielkopolskie). Zostało uruchomione w grudniu 1820 roku; w latach II RP było najcięższym politycznym zakładem karnym, po II wojnie światowej – symbolem stalinowskiego terroru.
Obecnie w Zakładzie Karnym w Rawiczu osadzonych jest 760 osób. Pandemia koronawirusa uniemożliwiła organizację szerszych rocznicowych obchodów.
Władze pruskie otworzyły więzienie w Rawiczu w grudniu 1820 roku w budynku poklasztornym ojców reformatorów. Jak przypomniała rzeczniczka rawickiego zakładu karnego kpt. Ewa Szulc, gdy wiek później Rawicz znalazł się w obrębie państwa polskiego, więzienie stało się najcięższym politycznym zakładem karnym II Rzeczypospolitej. Osadzano w nim w szczególności komunistów, opozycjonistów i przedstawicieli mniejszości narodowych. Przebywali w nim między innymi: Bolesław Bierut, Marceli Nowotko, Paweł Finder i Marian Buczek.
Po wkroczeniu Niemców w 1939 roku, więzienie przemianowano na obóz karny, a w okresie okupacji przebywało w nim około 16 tys. osób. Według wyliczeń historyków, co trzecia osadzona tam osoba trafiała do niemieckich obozów koncentracyjnych. 22 stycznia 1945 roku do Rawicza wkroczyły oddziały Armii Czerwonej; obiekty więzienne zostały przejęte przez NKWD.
"W latach 1945 – 1956 rawickie więzienie stanowiło swoisty symbol stalinowskiego terroru. Posiadało status Centralnego Więzienia i podlegało bezpośrednio Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego, w którym osadzano więźniów politycznych, żołnierzy skazanych za działalność niepodległościową, a także osoby oskarżone o działanie na szkodę ustroju komunistycznego" – podała kpt. Ewa Szulc.
W Rawiczu wyroki odbywali m.in.: prof. Wiesław Chrzanowski, Władysław Bartoszewski, pisarz, żołnierz AK Kazimierz Moczarski, adwokat i działacz polityczny Władysław Siła-Nowicki czy profesor KUL i poseł na Sejm II RP Ignacy Czuma. W kwietniu 1950 roku w rawickim więzieniu zmarł jeden z przywódców Polski Podziemnej, sądzony w moskiewskim procesie szesnastu Kazimierz Pużak.
Ostatnią grupą więźniów politycznych, którzy odbywali kary w więzieniu w Rawiczu były osoby aresztowane po Czerwcu '56.
Zakład Karny w Rawiczu jest jednostką typu zamkniętego, przeznaczoną dla skazanych dorosłych odbywających karę pozbawienia wolności po raz pierwszy i dla młodocianych. Pojemność jednostki wynosi ok. 840 osadzonych.
Jak powiedziała PAP kpt. Ewa Szulc, w tym roku możliwości świętowania jubileuszu były bardzo ograniczone ze względu na pandemię koronawirusa. Z okazji 200-lecia, na dziedzińcu zakładu karnego wmurowana została kapsuła czasu i zasadzone drzewo. W jednej z rawickich świątyń modlono się w intencji funkcjonariuszy i pracowników jednostki.
W kapsule znalazły się m.in. listy funkcjonariuszy, którzy pełnią lub pełnili służbę w rawickim więzieniu, przesłania funkcjonariuszy z innych, współpracujących z jednostką służb mundurowych, informacje o realizowanych w zakładzie programach resocjalizacyjnych, prasa i książki. (PAP)
autor: Rafał Pogrzebny
rpo/ mmu/
