Radom obchodzi w tym roku 650. rocznicę przeniesienia miasta z prawa średzkiego na prawo magdeburskie. W ramach obchodów w poniedziałek w radomskim muzeum otwarta zostanie wystawa „Zwierciadło saskie i prawo magdeburskie fundamentem Europy”.
Ekspozycja została przygotowana przez kraj związkowy Saksonia - Anhalt ze stolicą w Magdeburgu w Niemczech. Od poniedziałku do końca czerwca prezentowana będzie w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.
Jak mówi kurator wystawy Katarzyna Wrona, ekspozycja przedstawia proces powstania i upowszechniania dwóch źródeł prawa niemieckiego, które narodziły się w kraju nad Łabą i Soławą: Zwierciadła saskiego i Prawa magdeburskiego. Regulacje te stały się – jak zaznacza - wzorem rozwiązań prawnych dla wielu miast Europy środkowo-wschodniej. W zasięgu prawa magdeburskiego znalazł się też Radom.
Dokument przeniesienia Radomia z prawa średzkiego na prawo magdeburskie podpisał w 1364 r. król Kazimierz Wielki. Na wystawie można zobaczyć kopię tego aktu, a także innych - pochodzących z XIV i XV w.
Według historyka Dariusza Kupisza, prawo magdeburskie sprzyjało rozwojowi Radomia. „Poszerzało kompetencje władz miejskich i zakres działalności samorządu miejskiego, a tym samym zachęcało nowych osadników do przybywania do miasta” – wyjaśnia Kupisz. Według niego prawo średzkie sprzyjało miastom w fazie organizacyjnej, przekazując silniejszą władzę monarsze i jego przedstawicielowi – wójtowi. „Kiedy już ośrodek miejski był zorganizowanym, wówczas opłacało się zmienić to prawo na magdeburskie” – podkreślił historyk.
Dokument przeniesienia Radomia z prawa średzkiego na prawo magdeburskie podpisał w 1364 r. król Kazimierz Wielki. Na wystawie można zobaczyć kopię tego aktu, a także innych - pochodzących z XIV i XV w.
Muzeum prezentuje także m.in. gotycką rzeźbę Madonny z Dzieciątkiem z końca XIV w. Wykonana z lipowego drewna, polichromowana figura, patronowała Radomiowi początkowo z murów miejskich, a następnie została przeniesiona do radomskiej fary; rzeźbę wypożyczono na wystawę z radomskiej kurii diecezjalnej. Na ekspozycji znalazły się także kute ręcznie żelazne drzwi do skarbczyka w kościele Św. Wacława. Autorem XVI-wiecznego eksponatu jest Piotr Prażma z Klwowa.
W części wystawy przygotowanej przez niemieckich partnerów ukazany jest proces powstania i upowszechniania dwóch źródeł prawa niemieckiego.
Zwierciadło saskie to spis prawa zwyczajowego z terenu Saksonii, w formie bogato iluminowanych rękopisów, powstałych w pierwszej połowie XIII w., które z czasem stosowane było nie tylko w praktyce sądowej w Niemczech, ale także w państwach Europy środkowo-wschodniej.
Prawo magdeburskie zostało spisane w 1188 r. Początkowo korzystał z niego Magdeburg. Z czasem stało się wzorcem dla podobnych regulacji innych miast środkowo-europejskich.
Zwierciadło saskie w połączeniu z prawem magdeburskim szybko rozprzestrzeniało się w Europie. Już w XIII w. za pośrednictwem osadników niemieckich dotarło na Śląsk, a następnie do krajów nadbałtyckich, na Ruś, Słowację, Węgry.
Na prawie magdeburskim lokowano miasta głównie na Śląsku, m.in. Złotoryja, Lwówek Śląski oraz inne znaczące ośrodki w pozostałej części kraju, np. Kraków, Poznań i Lwów.
W Polsce prawo magdeburskie stosowane było do 1791 r., kiedy Sejm Czteroletni przyjął ustawę „Miasta nasze królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej”; zniosła ona prawo niemieckie i określiła nowy ustrój miast.
W ramach rocznicowych obchodów w Radomiu pod koniec czerwca planowany jest jeszcze piknik historyczny, który odbędzie się na miejscowym rynku.
(PAP)
ilp/ dym/
