Korona św. Stefana. Fot. PAP/EPA
Przechowywaną w parlamencie w Budapeszcie koronę św. Stefana, najważniejszą relikwię i symbol państwowości Węgier, można było w sobotę oglądać za darmo z okazji 40. rocznicy jej powrotu do kraju.
Były prezydent USA Jimmy Carter, który podjął decyzję o przekazaniu korony Węgrom, skierował z tej okazji list do narodu węgierskiego.
„Był to początek poprawy stosunków między naszymi krajami” – podkreślił w liście Carter, wyrażając radość, że może się przyłączyć do obchodów 40. rocznicy powrotu koronny na Węgry.
Korona, którą według tradycji pierwszy król Węgier Stefan I otrzymał od papieża Sylwestra II, zgodnie z ustaleniami historyków w rzeczywistości składa się dwóch różnych części połączonych w XII w. Wieńczy ją charakterystyczny przechylony krzyż, który, jak się sądzi, został przekrzywiony podczas wyważania wieka skrzyni, gdzie przechowywano koronę, przypuszczalnie w XVII wieku.
Insygnium koronacyjne, które wkładano na głowy kolejnych węgierskich królów, w listopadzie 1944 r. zostało przewiezione do Veszprem, aby nie dostało się w ręce zajmujących kraj wojsk sowieckich. Stamtąd koronę przeniesiono do Koeszeg, a następnie do bunkra w miejscowości Velem graniczącej z Austrią. W marcu 1945 r. przetransportowano ją do Austrii, gdzie w kwietniu została zakopana w beczce.
Gdy strażnicy korony dostali się do amerykańskiej niewoli, zdradzili miejsce jej przechowywania. Początkowo wojsko amerykańskie przechowywało ją w skarbcu banku we Frankfurcie, ale ostatecznie trafiła do Stanów Zjednoczonych, gdzie od 1945 do 1953 r. przenoszono ją w osiem różnych miejsc, zanim trafiła do magazynu w Fort Knox.
W latach 70-tych amerykańscy przywódcy zaczęli rozważać jej zwrot, starając się znormalizować stosunki z socjalistycznymi krajami Europy Środkowo-Wschodniej. W 1977 r. stosunki amerykańsko-węgierskie poprawiły się na tyle, że Carter podjął decyzję o jej przekazaniu Węgrom.
Korona trafiła na Węgry 5 stycznia 1978 r., a następnego dnia ówczesny sekretarz stanu Cyrus Vance przekazał ją oficjalnie stronie węgierskiej.
Po restauracji korona była eksponowana w Węgierskim Muzeum Narodowym, po czym w 2000 r. uroczyście została przeniesiona wraz z innymi insygniami koronacyjnymi do parlamentu, gdzie jest od tego czasu wystawiana.
Z Budapesztu Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ fit/ mal/
