Archiwum Samuela F. Tyszkiewicza włączone do zbiorów Biblioteki Narodowej

Samuel Fryderyk Tyszkiewicz (1889–1954) był typografem, drukarzem i wydawcą, założycielem Oficyny Florenckiej. W przekazanej do Biblioteki Narodowej kolekcji są rękopisy, maszynopisy, druki ulotne, fotografie, projekty graficzne, wydruki próbne i książki - latami gromadzone i przechowywane przez prof. Jana Władysława Wosia z Florencji.

"Biblioteka Narodowa posiada w swoich zbiorach nie tylko twórczość wybitnych autorów i drukarzy działających w granicach Polski pod zaborami, ale także poza jej granicami. Należy pamiętać, że w historii XIX i XX wieku dopiero suma twórczości Polaków działających w kraju i tych, którzy tworzyli na obczyźnie daje pełny obraz polskiej kultury. Samuel Fryderyk Tyszkiewicz, należy do tej grupy, którzy działali na emigracji. We Florencji otworzył znakomitą drukarnię. Był osobą znaną i uznaną" - powiedział PAP dyrektor Bibliotek Narodowej dr Tomasz Makowski, podkreślając, że wiele dzieł wydanych w oficynie miało charakter artystycznych arcydzieł.

"Biblioteka Narodowa miała już w swoich zbiorach część archiwum Tyszkiewicza, łącznie z zasobem samej Oficyny, czcionkami i wieloma eksponatami" - dodał dr Makowski. "Brakowało nam jednak jednego elementu, który znajdował się w rękach prywatnych, w zbiorach prof. Jana Władysława Wosia z Florencji. Profesor znał osobiście ostatnią żonę Samuela Tyszkiewicza. Dziś ten ostatni, brakujący element trafił do naszych zbiorów. Dzięki temu zabezpieczymy go dla przyszłych pokoleń. To jest fragment najszlachetniejszego polskiego dziedzictwa na obczyźnie" - podkreślił.

W przekazanej kolekcji są nieznane materiały rzucające światło na jego biografię i działalność Oficyny Florenckiej m.in. rękopis "Fiorenzy", książki Tyszkiewicza wydanej w 1928 r., korespondencja (m.in. dziennik w listach do ostatniej żony - Vittori Lenzi), zeszyty akademickie z notatkami z historii renesansu, i do nauki języków włoskiego i angielskiego, rachunki z podróży do Afryki (1924). Wydruki próbne – m.in. "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza, spisy abonentów publikacji Oficyny Florenckiej, wycinki z gazet oraz dyplomy - ukończenia szkoły handlowej, inżynierski, nadania Tyszkiewiczowi francuskiego orderu Legii Honorowej (1923), nadania Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski za zasługi na polu artystycznym i kulturalnym (1953). A także obrazy – np. portret Tyszkiewicza wykonany przez Ignacego Hiszfanga z 1940 r.; fotografie m.in. album ze zdjęciami przedstawiającymi szpital polski w Marsylii w 1941 r.

Zbiór zawiera też 59 publikacji wydrukowanych przez Oficynę Florencką w latach 1928–54, a także 299 książek z domowej biblioteki Tyszkiewicza.

Materiały te uzupełniają archiwum Samuela Tyszkiewicza zakupione przed kilkudziesięciu laty przez Narodową Książnicę od Vittori Lenzi, wdowy po Tyszkiewiczu i opisane szczegółowo w XVI tomie "Katalogu rękopisów" ze zbiorów Biblioteki Narodowej, który wkrótce ukaże się drukiem.

Biblioteka Narodowa zapowiada, że w najbliższych miesiącach nowo nabyte zbiory zostaną poddane konserwacji, opracowaniu i digitalizacji.

Oficyna Florencka została założona we Florencji przez typografa Samuela Tyszkiewicza w 1926 r., istniała tam do 1939 roku jako Stamperia Polacca i Tyszkieviciana Typographia. Drukowała dzieła w języku polskim, włoskim i angielskim. Tyszkiewicz używał XVII-wiecznych czcionek typu Nicolas Cochin. W 1929 r. Oficyna wydała m.in. "Sonety krymskie" Adama Mickiewicza i "Życie nowe" Dante Alighieriego.

Podczas wystawy Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Moderne w Paryżu w 1937 r. Oficyna Florencka zdobyła Grand Prix.Po wybuchu wojny oficyna działała na terenie Nicei (Francja). Ostatni etap jej działalności to lata 1947-54 we Florencji. Samuel Fryderyk Tyszkiewicz zmarł 12 lipca 1954 r. w Castel d’Aiano koło Bolonii.(PAP)

autorzy: Grzegorz Janikowski, Maciej Replewicz

gj/ mr/ pat/