Uroczystości pogrzebowe Ireny Odrzywołek w Kwaterze Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Fot. PAP/Ł. Gągulski
Działaczka antykomunistyczna Irena Odrzywołek, której szczątki odnalazł IPN podczas prac ekshumacyjnych w 2019 r. w Katowicach, została w piątek pochowana, przy udziale wojskowej asysty honorowej, na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Irena Odrzywołek była strażniczką w więzieniu św. Michała przy ul. Senackiej 3 w Krakowie, w którym po II wojnie światowej komuniści trzymali żołnierzy konspiracji niepodległościowej. Dzięki jej zaangażowaniu 1946 r. więzienie zostało rozbite. Zginęła trzy dni przed swoimi 21. urodzinami.
Uczczono 75. rocznicę rozbicia więzienia św. Michała w Krakowie
„Irena Odrzywołek nie dożyła dwudziestych pierwszych urodzin. Była młodą kobietą, przed którą życie stało otworem. Tęskniła bardzo za wolną i niepodległą Polską. Ta tęsknota była jednak w poprzek komunistycznym władzom, programowo nastawionym na zniewolenie obywateli i na zapomnienie o takich, jak ona. Wrogość względem niepodległościowego podziemia była tak duża, że Irena Odrzywołek nie mogła liczyć na godny pochówek i ostatnie pożegnanie bliskich. Dziś czynimy zadość temu haniebnemu zaniedbaniu, składając jej doczesne szczątki na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Chcemy przywrócić o niej pamięć, z której przez lata PRL-u była odarta. Niech jej patriotyczna postawa zobowiązuje nas do troski o wolność, w której upatrujemy trwały fundament naszego państwa” – napisał w odczytanym przez wicewojewodę Ryszarda Pagacza liście wojewoda małopolski Łukasz Kmita.
Prezydent Andrzej Duda przyznał pośmiertnie Irenie Odrzywołek Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej W imieniu prezydenta wicewojewoda małopolski przekazał odznaczenie na ręce siostrzenicy.
Szczątki Ireny Odrzywołek odnalazł IPN o we wrześniu 2019 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na cmentarzu komunalnym przy ul. Panewnickiej w Katowicach.
Irena Odrzywołek urodziła się 20 grudnia 1925 r. w Byczynie w powiecie chrzanowskim. Po zakończeniu okupacji niemieckiej rozpoczęła pracę w tzw. więzieniu św. Michała przy ul. Senackiej 3 w Krakowie. Została strażniczką. Wiosną 1946 r. podjęła konspiracyjną współpracę z więzionymi tam żołnierzami podziemia niepodległościowego, przede wszystkim z ppor. Bolesławem Pronobisem „Ikarem” – żołnierzem AK i dowódcą oddziału NSZ „Huragan”.
„Ogień” walczył o Polskę niepodległą - rozmowa z dr Korkuciem z IPN
W sierpniu 1946 r. Irena Odrzywołek pośredniczyła w nawiązaniu łączności między więźniami oraz działającą w Krakowie 6. kompanią Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica” Józefa Kurasia „Ognia”. Przemyciła do więzienia pistolety i granaty, które przekazała do celi Pronobisa i innych wtajemniczonych. Dzięki temu 18 sierpnia 1946 r. połączone działania uzbrojonych więźniów wewnątrz budynku i partyzantów z zewnątrz doprowadziły do rozbicia więzienia i uwolnienia 62 więźniów.
Po tym wydarzeniu Irena Odrzywołek ukrywała się. Prowadziła niepodległościową działalność konspiracyjną współpracując z „Ikarem”. Została aresztowana w listopadzie 1946 r. w Gliwicach i 3 grudnia 1946 r. skazana na śmierć przez komunistyczny Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach. Zamordowano ją 17 grudnia 1946 r. w więzieniu przy ul. Mikołowskiej w Katowicach. W chwili śmierci miała niespełna 21 lat.
Organizatorami piątkowych uroczystości pogrzebowych byli wojewoda małopolski Łukasz Kmita oraz dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie dr hab. Filip Musiał.(PAP)
autor: Beata Kołodziej
bko/ pat/
