Grzegorz Peradze/NAC
Polska Cerkiew czci w sobotę pamięć św. Grzegorza Peradze - gruzińskiego duchownego, związanego przez ostatnie lata życia z Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym, zamordowanego w Auschwitz. W Białymstoku została erygowana parafia pod jego wezwaniem.
Grzegorz Peradze urodził się 13 września 1899 roku w Gruzji. W 1918 r. ukończył seminarium duchowne w Tbilisi. W latach 1919-21 walczył z bolszewikami w obronie Demokratycznej Republiki Gruzji. Później przez krótki czas był nauczycielem we wsi koło Gori.
Jesienią 1921 r. został przez gruzińską Cerkiew wysłany na studia na wydziale teologicznym uniwersytetu w Berlinie. W Bonn studiował historię religii, uzyskując stopień doktora. W 1931 r. złożył śluby zakonne i przyjął święcenia kapłańskie w greckiej katedrze w Paryżu. W stolicy Francji związał się z miejscową wspólnotą gruzińską i utworzył dla niej parafię.
Dwa lata później ówczesny metropolita warszawski i całej Polski Dionizy zaproponował mu pracę w studium teologii prawosławnej na Uniwersytecie Warszawskim.
W stolicy Grzegorz Peradze mieszkał i pracował do wybuchu II wojny światowej, do aresztowania przez gestapo 5 maja 1942 roku. Ostatecznie trafił do Auschwitz. Zginął w tym obozie koncentracyjnym 6 grudnia 1942 roku. W 1995 r. został uznany przez gruzińską Cerkiew za świętego męczennika. Czczony jest też w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym. Dniem jego pamięci jest 6 grudnia.
W Białymstoku jest jedyna w kraju cerkiew pod jego wezwaniem; konsekrowana została we wrześniu 2024 roku, po dwunastu latach budowy i prac wykończeniowych. Została zbudowana na osiedlu Dojlidy Górne, w nowej części białostockiej parafii prawosławnej pod wezwaniem proroka Eliasza.
Dekretem wydanym kilka dni temu przez ordynariusza prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej arcybiskupa Jakuba, w Białymstoku została wydzielona i erygowana nowa parafia św. Męczennika Archimandryty Grzegorza Peradze. Formalnie zacznie ona działalność z dniem 8 grudnia; abp Jakub powołał już jej proboszcza i wikariusza.
W Warszawie jest cerkiewna kaplica pod wezwaniem św. męczennika Grzegorza Peradze, która administracyjnie podlega prawosławnej parafii katedralnej św. Marii Magdaleny.(PAP)
rof/ par/
