Dwie obustronnie zapisane kartki, z licznymi skreśleniami, zawierają tekst apelu wygłoszonego przez radio z Londynu 18 czerwca 1940 roku. Dzień wcześniej we Francji rząd marszałka Philippe’a Pétaina poprosił o zawieszenie broni. De Gaulle wezwał zaś Francuzów do oporu i dalszej walki.
Rękopis zachowała żona generała – Yvonne de Gaulle – a w późniejszych czasach był przechowywany w skrytce bankowej. Po śmierci w 2024 roku starszego syna generała – Philippe’a de Gaulle’a – dom aukcyjny zajmował się sprzedażą spuścizny po nim. Apel z 18 czerwca nie jest jednak na sprzedaż.
De Gaulle wygłosił swój słynny apel na falach BBC 18 czerwca 1940 r. o godz. 18.30. „Cokolwiek się stanie, płomień francuskiego oporu nie powinien zgasnąć i nie zgaśnie” – mówił. Wezwał tych, którzy nie chcieli składać broni, do dalszej walki, a oficerów i żołnierzy, którzy przedostali się do Wielkiej Brytanii, by się z nim skontaktowali. W odpowiedzi sąd we Francji zaocznie skazał go na karę śmierci, degradację i konfiskatę majątku.
Było to jedno z najsłynniejszych przemówień w historii Francji. Dziś figuruje w podręcznikach szkolnych i co roku 18 czerwca, w rocznicę jego wygłoszenia, upamiętniają je francuscy prezydenci. Nie istnieje jednak żadne jego nagranie. Zachowało się przemówienie de Gaulle’a wygłoszone kilka dni później, 22 czerwca 1940 roku.
W 2023 roku dziennik „Le Monde” podjął próbę odtworzenia apelu z 18 czerwca, wykorzystując technologię „klonowania głosu” przez sztuczną inteligencję (AI). Dziennikarze zauważyli wówczas, że nie istnieje jednolity tekst przemówienia de Gaulle’a, lecz kilka jego wersji. Wykorzystali transkrypcję sporządzoną przez nasłuch wojskowy w Szwajcarii, który 18 czerwca 1940 roku monitorował zagraniczne rozgłośnie radiowe i odnotował przemówienie. Transkrypcję tę, odnalezioną w archiwum w Bernie, sporządzono w języku niemieckim. Ze względu na widoczną w tym dokumencie dbałość o szczegóły „Le Monde” uznał, że jest on bardzo bliski oryginałowi. Po przetłumaczeniu na francuski, porównaniu z innymi wersjami i konsultacjach z historykami dziennikarze wykorzystali tę wersję; tekst odczytany został przez wygenerowany przez AI głos de Gaulle’a.
Z Paryża Anna Wróbel (PAP)
awl/ mms/
Prezydent de Gaulle na Westerplatte - generał złożył wizytę w Polsce 6-12 września 1967 r. Fot. PAP/Jan Morek
