"Wola pamięci. Cmentarz Powstańców Warszawy na Woli"

"Ideą wystawy jest przypomnienie historii wolskiego cmentarza powstańców. Nasze archiwum dysponuje zbiorami Biura Odbudowy Stolicy, zawierającymi dokumentację związaną z Warszawą z okresu tuż po wojnie i powstającymi miejscami pamięci, w tym cmentarzami. Założenie było takie, by to nie była tylko wystawa poświęcona tej nekropolii, ale też miejscu, które zajmuje i przypomnieniu jego dziejów" - opowiadała PAP Violetta Urbaniak z Archiwum Państwowego m.st. Warszawy, które wspólnie z Archiwum Głównym Akt Dawnych, Archiwum Akt Nowych i Narodowym Archiwum Cyfrowym stworzyło wystawę.

Cmentarz Powstańców Warszawy przy ul. Wolskiej to największy cmentarz wojenny Warszawy. Jego uroczyste otwarcie miało miejsce w 1945 r. Spoczywa na nim ok. 104 tys. uczestników powstania warszawskiego, ofiar cywilnych oraz żołnierzy poległych w okresie II wojny światowej.

Ekspozycja przedstawia losy podwarszawskiej wsi Wola i jej związków z miastem od okresu średniowiecza. "Kolejne dokumenty poświęcone temu rejonowi pochodzą z XVI-XVII w., kiedy na Woli miały miejsce pierwsze wolne elekcje. Tereny te uległy później znacznym zniszczeniom podczas potopu szwedzkiego, co zostało odnotowane w tzw. +lustracji+, czyli wykazie strat powstałym w latach 1660-61. Ekspozycja przybliża również okres powstania kościuszkowskiego i listopadowego. Z tego okresu pochodzi słynna Reduta Ordona, która znajdowała się właśnie na Woli. Na obszarze tym rodził się także przemysł warszawski" - relacjonowała Urbaniak.

Jedna z plansz jest poświęcona Towarzystwu Przyjaciół Woli, które powstało w 1916 r. i miało m.in. na celu upamiętnianie historycznych rocznic i miejsc pamięci. Dzielnica była również terenem walk w XX w. podczas kampanii wrześniowej i powstania warszawskiego. "Planszami zapadającymi w pamięć są dwie poświęcone powojennym ekshumacjom, gdzie prezentujemy listy ekshumowanych pochodzących z Woli i zdjęcia grobów znajdujących się wówczas na ulicach miasta. Przedstawiamy też m.in. zdjęcia Polskiej Agencji Prasowej przedstawiające pogrzeb z 6 sierpnia 1946 r. na Cmentarzu Powstańców. To był jeden z największych pochówków, podczas którego pogrzebano ponad 100 ekshumowanych ofiar. Zdjęciom towarzyszą winiety artykułów prasowych, uświadamiające, jak wielu warszawiaków zginęło podczas powstania" - mówiła pracownica muzeum.

Na ekspozycji można także zobaczyć, dzięki planom cmentarza przygotowywanym od 1945 do 1946 r., jak zmieniały się koncepcje nekropolii. Towarzyszy im pochodząca z 1939 r. fotografia miejsca, gdzie później powstał cmentarz i zdjęcia lotnicze tej części Warszawy wykonane w 1945 r. z wyraźnie widocznym terenem zajmowanym teraz przez nekropolię. Uzupełnia je korespondencja przedstawiająca okoliczności jej powstawania i relacja przybliżająca ówczesne dyskusje na temat tego miejsca.

"Całość tworzy ciekawą kompozycję ukazującą, jak układały się losy tego rejonu. Ostatnia plansza jest poświęcona okresowi współczesnemu. Zawiera fotografie wykonane obecnie - zarówno pomnika powstańców Warszawy, jak i nagrobki tych, którzy zginęli podczas zrywu i we wrześniu 1939 r." - dodała Urbaniak.

Cmentarz Powstańców Warszawy przy ul. Wolskiej to największy cmentarz wojenny Warszawy. Jego uroczyste otwarcie miało miejsce w 1945 r. Spoczywa na nim ok. 104 tys. uczestników powstania warszawskiego, ofiar cywilnych oraz żołnierzy poległych w okresie II wojny światowej. Cały czas trwa identyfikacja pochowanych, dotychczas udało się ustalić tożsamość 3,5 tys. osób.

Ekspozycja "Wola pamięci. Cmentarz Powstańców Warszawy na Woli" towarzysząca obchodom 69. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, prezentowana będzie w czwartek wieczorem podczas uroczystości na Cmentarzu Powstańców Warszawy. Od 2 sierpnia do 10 września będzie ją można obejrzeć na skwerze u zbiegu Krakowskiego Przedmieścia i ul. Karowej.

Patronem medialnym obchodów rocznicy wybuchu zrywu jest Polska Agencja Prasowa. (PAP)

akn/ mrt/