„Na co dzień i od święta”
Ubiory codzienne, świąteczne i stroje obrzędowe, jakie noszono na wsi pod koniec XIX i na początku XX w. przez Rzeszowiaków, Lasowiaków i Pogórzan można od piątku zobaczyć na wystawie „Na co dzień i od święta” w Muzeum Etnograficznym w Rzeszowie.
Jak zauważyła w rozmowie z PAP szefowa muzeum Elżbieta Dudek-Młynarska na ekspozycji widoczne jest bogactwo strojów ludowych i kunszt ludowych wytwórców, „które mogą stać się inspiracją w przenoszeniu wzorów i motywów do współczesnego rzemiosła artystycznego” – oceniła.
Zwiedzający mogą zobaczyć kompletne ubiory codzienne, świąteczne, a także obrzędowe stroje ludowe rzeszowskie, przeworskie, łańcuckie, lasowiackie i Pogórzan. Pokazano też wybrane elementy zdobnicze strojów, w ich określonych kontekstach i funkcjach.
Wśród akcesoriów, które mogą zadziwić zwiedzających, znalazła się tzw. obręcz, która w XIX i na początku XX wieku w okolicach Łańcuta i Przeworska była ważnym atrybutem obrzędowego stroju ślubnego panny młodej. Jest to pas wykonany z metalowych, dość grubych płytek, połączonych klamrą ozdobioną stożkiem. Pas nakładano na gorset.
„Wykonawcami tego typu pasów byli rzemieślnicy krakowscy. W powszechnym przekonaniu obręcz była rękojmią udanego małżeństwa i licznego potomstwa” – wyjawiła etnografka.
Oprócz elementów odzieży, wystawa prezentuje też eksponaty etnograficzne, które przybliżają temat pozyskiwania surowca, techniki zdobienia elementów stroju, a także przedmioty związane z dbałością o wygląd.
Uzupełnieniem wystawy są zdjęcia archiwalne, pochodzące z muzealnego archiwum fotograficznego. Część z nich została wykonana w słynnym rzeszowskim zakładzie fotograficznym Edwarda Janusza, działającym w latach 1886-1951.
Wszystkie prezentowane na wystawie eksponaty i zdjęcia archiwalne pochodzą ze zbiorów Muzeum Etnograficznego im. Franciszka Kotuli w Rzeszowie. Ekspozycji towarzyszy katalog „Na co dzień i od święta”.
Dudek-Młynarska zapraszając do odwiedzenia ekspozycji poinformowała, że została ona przygotowana w 35. rocznicę śmierci patrona muzeum – Franciszka Kotuli. Podkreśliła, że znajdująca się w zbiorach muzealnych bogata kolekcja strojów ludowych została zapoczątkowana właśnie przez Kotulę.
Przypomniała też, że założyciel placówki jest również autorem dwóch części Atlasu Polskich Strojów Ludowych (Strój Rzeszowski z 1951 r. i Strój Łańcucki z 1953 r.), jednych z pierwszych powojennych opracowań dotyczących stroju ludowego oraz publikacji „Poszukiwanie metryk dla stroju ludowego” (1954 r.).
„W sumie Franciszek Kotula napisał 17 artykułów i publikacji dotyczących stroju ludowego. Zwracał on też szczególną uwagę na elementy odzieży w badaniach terenowych. Dzięki niemu muzealne archiwum jest bogate w notatki opisujące stroje noszone przez mieszkańców okolic Rzeszowa oraz przedstawiające je fotografie i rysunki ukazujące przede wszystkim detale zdobień” – mówiła szefowa Muzeum Etnograficznego.
Wystawa „Na co dzień i od święta” jest stałą ekspozycją. Została zrealizowana w ramach programu „Wspieranie działań muzealnych” dofinansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i marszałka województwa podkarpackiego. Projekt został zrealizowany we współpracy z Polskim Towarzystwem Ludoznawczym. (PAP)
autor: Agnieszka Pipała
api/ itm/
