Gen. Stanisław Sosabowski. Fot. NAC
Popiersie gen. Stanisława Sosabowskiego (1892-1967), organizatora i dowódcy słynnej 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, na czele której walczył w 1944 r. pod Arnhem, zostanie odsłonięte w niedzielę 1 września w Parku im. dr. Henryka Jordana w Krakowie.
Jak poinformował PAP Kazimierz Cholewa, prezes Towarzystwa Parku im. dr. Henryka Jordana, odsłonięcie pomnika będzie częścią krakowskich uroczystości poświęconym Polakom poległym i pomordowanym w czasie II wojny światowej. Fundatorem popiersia jest Elżbieta Kasprzycka, nauczycielka polonijna z Londynu.
Obelisk stanie w krakowskim parku w Galerii Wielkich Polaków XX wieku w sąsiedztwie popiersi innych bohaterów II wojny światowej: gen. Władysława Andersa, gen. Stanisława Maczka, gen. Leopolda Okulickiego, gen. Augusta Emila Fieldorfa "Nila" i rotmistrza Witolda Pileckiego. Autorem rzeźby jest Wojciech Batko, artysta-rzeźbiarz, absolwent krakowskiej ASP.
„Będzie to ostatni pomnik w tej części parku. W ten sposób zostaną upamiętnieni wszyscy najwspanialsi dowódcy z czasów II wojny światowej” - zaznaczył Cholewa.
Samodzielna Brygada Spadochronowa została utworzona w 1941 r. z inicjatywy rządu RP Londynie dla udziału w wyzwalaniu Polski. Kiedy w sierpniu 1944 przyszła wiadomość o wybuchu powstania w Warszawie, spadochroniarze byli gotowi do lotu nad stolicę.
Zamiast do odsieczy powstaniu warszawskiemu użyto brygady w nieudanej operacji Market Garden, którą Sosabowski od początku uważał za nieprzemyślaną. Celem tej największej w II wojnie światowej operacji powietrzno-desantowej sprzymierzonych było oskrzydlenie niemieckiej linii Siegfried przez zdobycie kluczowych mostów na Renie w pobliżu holenderskiego Arnhem a potem marsz w głąb Niemiec.
Straty Brygady sięgnęły blisko 40 proc. walczących oddziałów, a cała operacja zakończyła się porażką. Za jednego z winnych uznano gen. Sosabowskiego, któremu zarzucono niedopuszczalną krytykę brytyjskiego dowództwa.
Na żądanie Brytyjczyków rozkazem z 27 grudnia 1944 roku Pierwsza Brygada Spadochronowa została odebrana jej twórcy i dowódcy, a gen. Sosabowskiego mianowano inspektorem Jednostek Etapowych i Wartowniczych.
W lipcu 1948 roku gen. Sosabowski został zdemobilizowany. Miał już wtedy na utrzymaniu żonę i ociemniałego w powstaniu warszawskim syna, których udało mu się ściągnąć z Polski. Generał pozostał w Wielkiej Brytanii, gdzie pracował jako robotnik magazynowy w fabryce silników elektrycznych, później telewizorów.
Na emigracji opublikował dwie wspomnieniowe książki: "Najkrótszą drogą" i "Droga wiodła ugorem".
Zmarł 25 września 1967 roku w Londynie. W 1969 roku wierni swemu dowódcy spadochroniarze przywieźli jego prochy do Polski, gdzie spoczęły, zgodnie z jego wolą, na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. (PAP)
rgr/ abe/
