Protesty zwolenników zacieśnienia więzi z UE na ulicach Kijowa. fot. PAP/EPA
Ukraina obchodzi 25. rocznicę ogłoszenia niepodległości. Ta była republika ZSRR stała się niezawisłym państwem 24 sierpnia 1991 roku, kiedy to Rada Najwyższa (parlament) w Kijowie uchwaliła Akt Niepodległości. Poniżej przedstawiamy kalendarium ważniejszych wydarzeń.
16 lipca 1990 - Rada Najwyższa Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej ogłosiła Deklarację Suwerenności.
24 sierpnia 1991 – po klęsce puczu Giennadija Janajewa w Moskwie Rada Najwyższa Ukrainy uchwaliła Akt Niepodległości, zatwierdzony następnie w ogólnokrajowym referendum 1 grudnia 1991 r. Równocześnie z referendum odbyły się pierwsze bezpośrednie wybory prezydenckie, w których głową państwa został Leonid Krawczuk. Pierwszym krajem, który uznał niezależność Ukrainy, była Polska (2 grudnia 1991).
Lipiec 1994 – w wyborach prezydenckich zwyciężył Leonid Kuczma.
Czerwiec 1996 – Rada Najwyższa uchwaliła Konstytucję Ukrainy.
Wrzesień 1996 – przeprowadzono reformę pieniężną i wprowadzono do obiegu walutę narodową – hrywnę.
Listopad 1999 – Leonid Kuczma ponownie wygrywa wybory prezydenckie i pozostaje na stanowisku szefa państwa na drugą kadencję.
Wrzesień 2000 – w Kijowie uprowadzono znanego dziennikarza śledczego Georgija Gongadzego, który na łamach założonej przez siebie gazety internetowej „Ukrainska Prawda” pisał o korupcji na szczytach władz. Dwa miesiące później w lasach w okolicach Kijowa znaleziono jego pozbawione głowy ciało. Śmierć Gongadzego wywołała protesty przeciwko prezydentowi Kuczmie, oskarżanemu przez dziennikarza o korupcję.
Listopad 2004 – na Ukrainie odbyły się wybory prezydenckie, w których o najwyższe stanowisko w kraju ubiegał się kandydat obozu władzy, Wiktor Janukowycz oraz kandydat obozu opozycji, Wiktor Juszczenko. Według oficjalnych wyników w drugiej turze zwyciężył Janukowycz, jednak opozycja oskarżyła władze o sfałszowanie rezultatów głosowania. W Kijowie i innych miastach doszło wówczas do wielodniowych, masowych protestów, znanych jako pomarańczowa rewolucja. W rezultacie w powtórzonym głosowaniu zwyciężył kandydat opozycji demokratycznej Wiktor Juszczenko. Pomarańczowy był kolorem jego kampanii wyborczej.
Styczeń 2005 – Wiktor Juszczenko objął urząd prezydenta Ukrainy, a na stanowisko premiera została powołana jego ówczesna sojuszniczka Julia Tymoszenko.
Wrzesień 2005 – w wyniku konfliktu wywołanego przez inspirowane przez środowisko premier Tymoszenko oskarżenia o korupcję w otoczeniu szefa państwa, Juszczenko zdymisjonował jej rząd.
Marzec 2006 – wybory parlamentarne, które po konflikcie w obozie „pomarańczowych” wygrała Partia Regionów Wiktora Janukowycza. Choć zdobyła ona najwięcej głosów „pomarańczowi” ponownie podjęli próbę powołania koalicji. Wielomiesięczne rozmowy na ten temat skończyły się fiaskiem, gdy biorąca udział w rozmowach Socjalistyczna Partia Ukrainy niespodziewanie porzuciła negocjacje, by przyłączyć się do koalicji Partii Regionów Ukrainy i komunistów.
Sierpień 2006 – Partia Regionów, komuniści i socjaliści powołali w parlamencie sojusz polityczny, określany mianem "antykryzysowego". Utworzył on rząd, na czele którego stanął Janukowycz. Juszczenko zgodził się zaakceptować jego gabinet, gdy koalicjanci zobowiązali się do kontynuacji reform demokratycznych i kursu zbliżenia Kijowa z Zachodem. Szybko okazało się, że koalicjanci nie mają zamiaru przestrzegać tych zobowiązań. Janukowycz doprowadził najpierw do spowolnienia procesu integracji Ukrainy z NATO, potem zaś przystąpił do konsekwentnego ograniczania pełnomocnictw Juszczenki.
Kwiecień 2007 – prezydent Juszczenko rozwiązał parlament i ogłosił przedterminowe wybory do Rady Najwyższej. Odbyły się one we wrześniu tegoż roku, w wyniku czego rządy objęła prozachodnia koalicja Bloku Julii Tymoszenko i prezydenckiego bloku Nasza Ukraina-Ludowa Samoobrona. Na czele rządu ponownie stanęła Tymoszenko.
Styczeń 2010 – na Ukrainie odbyły się wybory prezydenckie, w których głównymi kandydatami byli Julia Tymoszenko i Wiktor Janukowycz. W wyniku drugiej tury głosowania w lutym stanowisko szefa państwa objął Janukowycz. Tymoszenko zrezygnowała z teki premiera, a na czele rządu stanął Mykoła Azarow. Jedną z pierwszych decyzji Janukowycza było przedłużenie do 2042 roku umowy o stacjonowaniu na należącym do Ukrainy Krymie rosyjskiej Floty Czarnomorskiej.
21 listopada 2013 – rząd premiera Mykoły Azarowa poinformował, że Ukraina wstrzymuje przygotowania do podpisania popieranej przez społeczeństwo umowy stowarzyszeniowej i umowy o utworzeniu strefy wolnego handlu z Unią Europejską. Decyzję tłumaczy tym, że umowa nie zrekompensowałaby Ukrainie wynikających z tego strat gospodarczych w handlu z Rosją. Umowa miała zostać podpisana kilka dni później na szczycie Partnerstwa Wschodniego w Wilnie. Tego samego dnia późnym wieczorem na głównym placu Kijowa, Majdanie Niepodległości, zgromadziło się około 2 tysięcy osób, którzy protestowali przeciwko tej decyzji. Był to początek trwającej przez następne dwa miesiące tzw. rewolucji godności, która doprowadziła do obalenia prezydenta Janukowycza.
22 stycznia 2014 – po kilku dniach starć na ulicach Kijowa prokuratura potwierdza śmierć trzech demonstrantów. Media mówią o pięciu ofiarach śmiertelnych, z których cztery noszą ślady ran postrzałowych.
18 lutego 2014 - kolejne starcia przeciwników władz z milicją. Według ministerstwa zdrowia ginie w nich 26 osób, a kilkaset odnosi obrażenia. Siły MSW wypierają demonstrantów z dzielnicy rządowej i kilkakrotnie atakują demonstrantów na Majdanie.
20 lutego 2014 - na Majdanie znowu wybuchają walki. W rezultacie starć demonstrantów z siłami MSW zginęło co najmniej 70 osób, ponad 500 jest rannych. W Kijowie przebywają ministrowie spraw zagranicznych Polski, Francji i Niemiec: Radosław Sikorski, Laurent Fabius i Frank-Walter Steinmeier. Na spotkaniach z Janukowyczem i przedstawicielami opozycji proponują mapę drogową politycznego rozwiązania dla Ukrainy: utworzenie rządu przejściowego, rozpoczęcie reformy konstytucji oraz przeprowadzenie wyborów parlamentarnych i prezydenckich.
21 lutego 2014 - Janukowycz i opozycja podpisują porozumienie ws. rozwiązania kryzysu na Ukrainie. Rada Najwyższa przywraca konstytucję z 2004 r. i przyjmuje ustawę zwalniającą z odpowiedzialności karnej uczestników protestów antyrządowych.
22 lutego 2014 - parlament przyjmuje pakiet aktów prawnych i decyzji personalnych, m.in.: odsuwa Janukowycza od pełnienia obowiązków prezydenta i wyznacza przyspieszone wybory prezydenckie na 25 maja. Na czele Rady Najwyższej staje deputowany partii Batkiwszczyna, Ołeksandr Turczynow.
23 lutego 2014 - parlament upoważnia Turczynowa do pełnienia obowiązków prezydenta w miejsce Janukowycza, który zbiegł z Kijowa na wschód kraju, a następnie schronił się w Rosji.
27 lutego 2014 - napastnicy w nieoznakowanych mundurach zajmują budynki rządu i parlamentu Autonomicznej Republiki Krymu w Symferopolu. Według krymskich władz są to "przedstawiciele samoobrony rosyjskojęzycznych obywateli Krymu". Kilka dni później na półwyspie pojawiają się uzbrojeni ludzie w mundurach bez oznaczeń.
16 marca 2014 - na Krymie odbyło się referendum w sprawie przyłączenia półwyspu do Federacji Rosyjskiej. Po przeliczeniu 50 proc. głosów władze Krymu podały, że 95,5 proc. uczestników odpowiedziało pozytywnie na pytanie: "Czy jesteś za ponownym zjednoczeniem Krymu z Rosją na prawach podmiotu Federacji Rosyjskiej?". Frekwencja wyniosła 81,36 proc.
21 marca 2014 - w Brukseli podpisano polityczną część umowy o stowarzyszeniu Ukraina-Unia Europejska.
Kwiecień 2014 - wybuch prorosyjskiej rebelii, zmierzającej ku proklamowaniu tzw. Republik Ludowych w Doniecku i Ługańsku.
Czerwiec 2014 – stanowisko prezydenta Ukrainy po majowych wyborach prezydenckich obejmuje Petro Poroszenko.
Luty 2015 – w Mińsku na Białorusi, z udziałem Ukrainy, Rosji, Niemiec i Francji zawarto 12-punktowe porozumienie, którego celem było zakończenie konfliktu w ukraińskim Donbasie. Od kwietnia 2014 roku zginęło w nim ponad 9,5 tys. osób, w tym żołnierze, cywile i przedstawiciele zbrojnych ugrupowań. Dotychczas niespełnione pozostają warunki takie jak całkowite zakończenie działań zbrojnych, wycofanie ciężkiego sprzętu bojowego i uwolnienie jeńców. Rozejm jest bardzo kruchy. Moskwa i Kijów oskarżają się nawzajem o jego naruszanie. (PAP)
jjk/ ro/
