Anna Smoleńska. Fot. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
19 marca 1943 r. Anna Smoleńska, studentka historii sztuki na tajnym Uniwersytecie Warszawskim oraz harcerka Szarych Szeregów, uczestniczka akcji małego sabotażu i autorka "Kotwicy", znaku Polski Walczącej zginęła w obozie Auschwitz.
W pierwszych miesiącach 1942 r. Biuro Informacji i Propagandy KG AK ogłosiło konkurs na znak dla tej organizacji. Spośród dwudziestu siedmiu projektów ostatecznie wybrano „Kotwicę”, którą uznano za najbardziej czytelny symbol Polski Walczącej. Znak łączył w sobie literę „P” jak Polska i „W” jak walka. Nowo powstały symbol był stosunkowo łatwy do narysowania lub namalowania. Jako znak Polski Walczącej „Kotwica” po raz pierwszy pojawiła się na murach budynków Warszawy 20 marca 1942 r.
Autorką tego znaku Polski Walczącej była Anna Smoleńska, urodzona w 1920 r., studentka historii sztuki na tajnym Uniwersytecie Warszawskim oraz harcerka Szarych Szeregów, uczestniczka akcji małego sabotażu. Anna Smoleńska była łączniczką sekretarza redakcji „Biuletynu Informacyjnego” Marii Straszewskiej.
W pierwszych miesiącach 1942 r. Biuro Informacji i Propagandy KG AK ogłosiło konkurs na znak dla tej organizacji. Spośród dwudziestu siedmiu projektów ostatecznie wybrano „Kotwicę”, którą uznano za najbardziej czytelny symbol Polski Walczącej. Znak łączył w sobie literę „P” jak Polska i „W” jak walka.
Konspiracyjny „Biuletyn Informacyjny” AK z dnia 16 kwietnia 1942 r. pisał: „Już od miesiąca na murach Warszawy rysowany jest znak kotwicy. Rysunek kotwicy jest robiony tak, że jego górna część tworzy literę „P”, zaś część dolna – literę „W”. Pewna ilość napisów objaśnia, że znak kotwicy jest znakiem Polski Walczącej. Zapoczątkowany być może przez jakiś zespół – znak ten stał się już własnością powszechną (…) Nie umiemy wytłumaczyć popularności tego znaku (…) Być może działa tu chęć pokazania wrogowi, że mimo wszystko – nie złamał naszego ducha (…) Może na wyobraźnię „rysowników” działa symbolika kotwicy – znaku nadziei”.
3 listopada 1942 roku, po nieudanej próbie aresztowania redaktora naczelnego „Biuletynu Informacyjnego” Aleksandra Kamińskiego i sekretarza redakcji Marii Straszewskiej – Gestapo aresztowało Annę Smoleńską wraz rodzicami, siostrą i bratem z żoną.
Anna Smoleńska zginęła w obozie Auschwitz 19 marca 1943 roku. Jej ojciec profesor chemii na Politechnice Warszawskiej przez kilka miesięcy był więziony na Pawiaku. Rozstrzelany został przez hitlerowców w Lesie Kabackim 13 maja 1943 r. Jego syn Stanisław Smoleński, urodzony w 1908 r., z zawodu dziennikarz, osadzony również na Pawiaku, został w transporcie męskim 27 listopada 1942 r. przywieziony do KL Auschwitz. W marcu 1943 r. przeniesiony został KL Gross-Rosen, a w miesiąc później do KL Sachsenhausen. Po wojnie powrócił do stolicy, gdzie rozpoczął pracę w Polskim Radiu. Zmarł w Warszawie 24 stycznia 1986 r.
Razem z nim, 27 listopada 1942 r., transportem żeńskim z Pawiaka, przywieziono do obozu Auschwitz 53 kobiety, wśród których była jego żona Danuta, matka Eugenia oraz dwie siostry: Anna i Janina. Większość przywiezionych wówczas warszawianek należała do organizacji „Wawer”.
Żona profesora Kazimierza Smoleńskiego – Eugenia, inż. chemik, zginęła w KL Auschwitz 8 marca 1943 r. Żona jego syna Stanisława Smoleńskiego – Danuta, zginęła w KL Auschwitz 13 stycznia 1943 r. Córka profesora Kazimierza Smoleńskiego – Janina, dla której Eugenia – druga żona profesora była macochą, dr chemii i biologii, zginęła w KL Auschwitz 12 marca 1943 r.
Adam Cyra
