Tablica poświęcona bohaterom cywilnej walki o niepodległość ojczyzny została we wtorek odsłonięta na gmachu Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy. Uroczystość obyła się w ramach obchodów 77. rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego.
Na tablicy przypomniano 12 osób zaangażowanych w działalność Okręgowej Delegatury Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Pomorze, m.in. delegata okręgowego z siedzibą w Warszawie Antoniego Antczaka ps. "Dyrektor" (1890-1952), szefa ekspozytury z siedzibą w Toruniu Franciszka Rochowiaka ps. "Zaklicki" (1909-1944) i szefa wydziału bezpieczeństwa z siedzibą w Bydgoszczy Bolesław Lipskiego ps. "Bartel" (1890-1945).
"Kluczem do odpowiedzi na pytanie jak to było możliwe, że naród zaatakowany przed dwóch sąsiadów, pokonany w militarnej walce, zniewolony tak szybko potrafił podnieść się i utworzyć zakonspirowany aparat administracyjny, są ludzie" - powiedział w czasie uroczystości szef Służby Cywilnej Dobrosław Dowiat-Urbański.
Podkreślił, że "byli to ci, którzy 27 września 1939 r. utworzyli w oblężonej Warszawie Służbę Zwycięstwu Polski, przekształconą następnie w listopadzie w Związek Walki Zbrojnej, struktury podległe rządowi polskiemu na uchodźstwie, a także ci którzy spontanicznie organizowali różne formy oporu, żołnierze, ludzie kultury i sztuki, sportowcy, instruktorzy harcerscy".
Szef Służby Cywilnej zaznaczył też, że wzorem dla pracowników administracji publicznej są urzędnicy II Rzeczypospolitej, którzy włączyli się w budowę Polskiego Państwa Podziemnego, a wielu z nich nie doczekało wojny.
Na dziedzińcu urzędu wojewódzkiego zaprezentowano wystawę "Polska Walcząca" przygotowaną przez IPN, a wewnątrz budynku - wystawę "Polska 1939-1945" przygotowaną przez Fundację Generał Elżbiety Zawackiej.
Po uroczystości obyła się sesja popularno-naukowa poświęcona Okręgowej Delegaturze Rządu RP na Pomorze, w czasie której odczytano list prezes PiS Jarosława Kaczyńskiego.
"Zazwyczaj uwypukla się zbrojny wymiar walki z okupantem, a przecież fenomen Polskiego Państwa Podziemnego polegał na tym, że posiadało ono, jak każde normalne państwo, struktury cywilne. (...) Miało swoją administrację od Biura Delegata Rządu na Kraj, po delegatury okręgowe, działające na szczeblu województw oraz delegatury powiatowe. Na ich fundamencie, po wojnie miała powstać administracja Polski niepodległej" - napisał Kaczyński.
Prezes PiS podkreślił, że bohaterowie Polskiego Państwa Podziemnego "byli cichymi bohaterami walki z okupantami, walczyli oni na innym froncie niż żołnierze, którzy szli na akcje bojowe, ale też narażali życie, cierpieli i ginęli za ojczyznę".
Na terenie obecnego województwa kujawsko-pomorskiego aparat cywilny Polski Walczącej działał w ramach Okręgowej Delegatury Rządu RP na Pomorze. Delegat okręgowy miał siedzibę w Warszawie, a ekspozytura urzędu delegata mieściła się w Toruniu. Początki organizacji tych struktur sięgają pierwszej połowy 1941 r. W okręgowych delegaturach i jej terenowych strukturach starano się odtwarzać wydziały funkcjonujące przed wojną w urzędach wojewódzkich.
Jesienią 1942 r. zaczęto organizować Wydział Bezpieczeństwa w Bydgoszczy. Był on odpowiedzialny za przygotowanie administracji rządowej w terenie na okres po przejmowaniu władzy z po pokonaniu okupanta. W pomorskiej ekspozyturze urzędu delegata działały jeszcze wydziały: administracji, samorządowy i rolnictwa. (PAP)
rau/ agz/
