W 36. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce, dawni członkowie Studenckiego Komitetu Solidarności (SKS) uroczyście odsłonili w Krakowie instalację artystyczną upamiętniającą młodych działaczy antykomunistycznych.
Instalacja stoi na skwerze Studenckiego Komitetu Solidarności, przed domem studenckim Żaczek. Praca ma formę wysokiej kortenowej tablicy z nazwą, krótką historią SKS, fotografiami najważniejszych działaczy tej organizacji, które znaleziono w materiałach SB, oraz zdjęciami z "Czarnego marszu", który przeszedł ulicami Krakowa 15 maja 1977 po śmierci Stanisława Pyjasa. Tablicę można było już wcześniej oglądać na skwerze, jednak dopiero teraz nastąpiło jej uroczyste odsłonięcie.
„Odsłonięciem tej instalacji kończymy obchody 40-lecia powstania SKS. Praca ta zostanie w tym miejscu na stałe” – powiedział PAP członek zarządu Stowarzyszenia Maj 77 Adam Jastrzębski. Stowarzyszenie Maj 77 skupia byłych członków SKS i kultywuje pamięć o ugrupowaniu.
Jastrzębski podkreślał, że w domu studenckim Żaczek mieszkała część studentów, którzy postanowili walczyć z władzami komunistycznymi i założyli SKS. W Żaczku mieszkał także student polonistyki, współpracownik KOR Stanisław Pyjas, którego śmierć w 1977 r. stała się bezpośrednim impulsem do powołania SKS.
Według Jastrzębskiego jednym z największych sukcesów obchodów 40-lecia SKS było jednomyślne przyjęcie przez Radę Miasta Krakowa uchwały o nadaniu skwerowi przed Żaczkiem imienia Studenckiego Komitetu Solidarności.
„40-lecie powstania SKS świętowaliśmy w różnych miastach Polski. Ale historia SKS zaczęła się właśnie w Krakowie” – mówił członek zarządu stowarzyszenia. W jego ocenie obchody 2017 r. przyczyniły się do rozpowszechnienia wiedzy o SKS. Zaznaczył także, że w tym roku jedna z krakowskich, a dokładnie nowohuckich, szkół obrała za swojego patrona SKS. Uczniowie tej szkoły byli obecni na środowym odsłonięciu instalacji.
Są również plany, by na skwerze przed Żaczkiem stanęła rzeźba upamiętniająca Stanisława Pyjasa. Pomysłodawcą pomnika jest przyjaciel Pyjasa Bronisław Wildstein. Konkurs na projekt został już rozstrzygnięty. Zwyciężył go artysta z Gdańska Dariusz Sitek. Konkurs, na zlecenie resortu kultury, zorganizowało Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Jeszcze nie wiadomo, kiedy dokładnie rzeźba stanie.
Studencki Komitet Solidarności powstał 15 maja 1977 r. Pod oświadczeniem o powołaniu SKS podpisało się dziesięcioro studentów: Andrzej Balcerek, Joanna Barczyk, Liliana Batko, Wiesław Bek, Małgorzata Gątkiewicz, Elżbieta Majewska, Lesław Maleszka (jak okazało się po latach tajny współpracownik SB "Ketman", bliski przyjaciel Pyjasa), Józef Ruszar, Bogusław Sonik i Bronisław Wildstein.
SKS była pierwszą tego typu organizacją w bloku wschodnim. Grupa przyjęła na siebie ciężar działalności antykomunistycznej. W ślad za żakami z Krakowa poszli studenci w innych miastach Polski. SKS prowadził m.in. bibliotekę wydawnictw podziemnych, wydawał pisma "Indeks" i "Sygnał", zorganizował akcje przeciwko zakazowi wypożyczania przez Bibliotekę Jagiellońską publikacji emigracyjnych.
SKS istniał do 1980 r., kiedy to jego członkowie zaangażowali się w tworzenie Niezależnego Zrzeszenia Studentów i NSZZ "Solidarności".
Jak zwrócił uwagę historyk prof. Andrzej Chwalba, bez SKS nie byłoby NZS – Niezależnego Zrzeszenia Studentów. „Gdyby nie ostatni człon nazwy SKS - Solidarność, związek o takiej nazwie by nie powstał. Nie powstałaby solidarnościowa formacja i tradycja. Nie powstałby mit Solidarności jako znak rozpoznawczy i marka współczesnej Polski” – ocenił profesor.(PAP)
autor: Beata Kołodziej
bko/ agz/
