Gwidon Langer. Źródło: Wikipedia
Cieszynianie upamiętnili w piątek płk. Gwidona Langera, jednego ze współtwórców złamania szyfru Enigmy. W przededniu Święta Niepodległości burmistrz Ryszard Macura i młodzież złożyli kwiaty na grobie pułkownika na cmentarzu w Cieszynie.
W grudniu przypadnie 85. rocznica złamania przez polskich kryptologów: Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego kodu niemieckiej maszyny szyfrowej Enigma. Płk Langer kierował Biurem Szyfrów, komórką organizacyjną oddziału II sztabu generalnego Wojska Polskiego, w której tego dokonano.
"Cieszyniacy są dumni, że z naszą ziemią związany jest płk Gwido Langer. Tu spędził dzieciństwo i młodość. Spoczywa na cieszyńskim cmentarzu komunalnym" – powiedział w rozmowie z PAP burmistrz Macura.
Cieszyński Zespół Szkół Technicznych im. płk. Gwidona Langera w piątek zorganizował "Dzień z Enigmą" podczas którego zaplanowano turniej szachowy oraz otwarcie wystawy "Enigma. Odszyfrować zwycięstwo", na której 23 tablice z informacjami ustawiono w formie labiryntu. Ekspozycja przybliża osiągnięcie polskich matematyków w łamaniu szyfrów Enigmy.
"Niewielka grupa osób rozszyfrowała Enigmę, co miało przełomowe znaczenie dla losów II wojny światowej. Myślę, że podobnie jak mówimy o polskich lotnikach, którzy ratowali Anglię, to również o nich możemy powiedzieć: tak wielu zawdzięcza tak wiele tak nielicznym" – powiedział Ryszard Macura.
Uroczystości w Cieszynie są częścią projektu "Śladami Pogromców Enigmy", który przygotowały wielkopolski urząd marszałkowski oraz resort spraw zagranicznych. Jego celem jest promowanie wiedzy o polskich kryptologach. Z okazji 85. rocznicy złamania kodu Enigmy w miejscowościach związanych z nimi - w Bydgoszczy, Cieszynie, Pobiedzisku, Poznaniu, Sosnowcu, Szamotułach, Warszawie i Wyszkowie, odbywają się różnego rodzaju warsztaty i spotkania.
Płk Gwido Karol Langer urodził się 2 września 1894 r. w Żylinie (obecnie Słowacja). Młodość spędził w Cieszynie, z którego wywodziła się jego rodzina. Podczas I wojny światowej był oficerem armii austro-węgierskiej. Dostał się do rosyjskiej niewoli. W 1918 wstąpił do zorganizowanej na Syberii 5. Dywizji Strzelców Polskich. Walczył z bolszewikami. Był kilkukrotnie ranny. Dwukrotnie trafił do niewoli, z której uciekał.
Po ucieczce z sowieckiego obozu wrócił do służby w Wojsku Polskim. Po tym jak ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie powierzono mu kierowanie referatem mobilizacji materiałowej w Sztabie Generalnym, a następnie został powołany na stanowisko szefa sztabu 1. Dywizji Piechoty Legionów.
W 1930 r. objął kierownictwo Biura Szyfrów, które pod jego komendą odniosło największe sukcesy. Dwa lata później kryptolodzy: polscy matematycy – Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski, zaczęli pracę nad załamaniem kodu niemieckiej maszyny szyfrowej Enigma. W lipcu 1939 r. Polacy przekazali ten sekret aliantom, w istotny sposób przyczyniając się do ich zwycięstwa II wojnie światowej.
Po 1939 r. Langer kierował ekipą kryptologów we Francji i Afryce Północnej. W 1943 r. został aresztowany przez Niemców. Więziony do maja 1945 r. nie ujawnił faktu złamania szyfrów Enigmy. Po wyzwoleniu wyjechał do Londynu, gdzie – pomimo ogromnych zasług – przyjęto go bardzo chłodno. W 1947 r. odszedł do cywila.
Gwido Langer zmarł 30 marca 1948 r. w szkockim Kinross. Pochowany został w niedalekim Perth. W grudniu 2010 r. jego prochy zostały przeniesione do Cieszyna. Spoczął - zgodnie z życzeniem rodziny – w skromnym grobie. Na prostej płycie z czarnego granitu wyryty został krzyż i orzeł wojskowy oraz inskrypcja: "Płk dypl. Gwido Karol Langer 1894-1948 współtwórca sukcesu złamania Enigmy”. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ aszw/
