Do Sejmu wpłynął projekt nowelizacji ustawy o IPN, który wprowadza m.in. przepisy określające zawartość inwentarza archiwalnego. Propozycję zmian, która w czwartek trafiła do prac Biura Legislacyjnego oraz Biura Analiz Sejmowych, wnieśli posłowie PiS.
Projekt dotyczy - jak czytamy na stronie Sejmu - "doprecyzowania obecnie obowiązujących przepisów, m.in. przepisu dotyczącego zawartości inwentarza archiwalnego, przepisu regulującego udostępnianie kopii dokumentów dotyczących wnioskodawcy i wytworzonych przez wnioskodawcę lub przy jego udziale oraz doprecyzowania przepisu dotyczącego dokumentów osobowych funkcjonariuszy i pracowników organów bezpieczeństwa państwa".
W zakresie dotyczącym inwentarza archiwalnego projekt posłów Prawa i Sprawiedliwości wprowadza przepis głoszący, że Instytut Pamięci Narodowej publikuje na stronie internetowej (tak jak jest to obecnie) inwentarz archiwalny, który zawiera opis jednostek archiwalnych, pozwalający "na identyfikację zagadnień lub osób, których dotyczą dokumenty". Dodaje się, że opis jednostki archiwalnej (np. konkretnej teczki) musi zawierać m.in. jej tytuł identyfikujący rodzaj materiałów archiwalnych ze wskazaniem danych osobowych i miejsce przechowywania akt, a jednocześnie, że może być uzupełniony np. o kryptonim.
W uzasadnieniu do tych zmian posłowie PiS napisali, że "doprecyzowanie przepisu dotyczącego zawartości inwentarza archiwalnego pozwoli uniknąć wątpliwości interpretacyjnych dotyczących zakresu publikowanych informacji, które ze względu na specyfikę zasobu archiwalnego Instytutu Pamięci mają odmienny charakter niż zasób innych archiwów wyodrębnionych".
Inwentarz archiwalny IPN pełni rolę spisu treści dla wszystkich korzystających z dokumentacji zgromadzonej w IPN. Dostępny jest na stronie www.inwentarz.ipn.gov.pl i przedstawia opis zasobu poprzez informacje o konkretnych jednostkach archiwalnych. Inwentarz IPN nie zawiera treści dokumentów, ale dzięki jego systematycznemu poszerzaniu przez archiwistów IPN każdy obywatel może zapoznać się z informacjami np. o tym, kto pracował w Służbie Bezpieczeństwa, kto był jej tajnym współpracownikiem, a kto osobą pokrzywdzoną przez komunistyczne władze. W ostatnim czasie to dzięki inwentarzowi archiwalnemu można było poznać np. informacje dotyczące byłego prezesa NFOŚiGW Kazimierza Kujdy.
Projekt zmienia także przepis dotyczący udostępnienia do wglądu dokumentów, które dotyczą osób wnioskujących o nie do Archiwum IPN. To np. osoby, które służyły w organach bezpieczeństwa państwa komunistycznego, były ich tajnymi informatorami lub pomagały dla nich zdobywać informacje. Projekt precyzuje, że "przez dokumenty wytworzone przy udziale wnioskodawcy przy operacyjnym zdobywaniu informacji przez organy bezpieczeństwa państwa rozumie się także pomoce ewidencyjne, takie jak dzienniki rejestracyjne, inwentarze archiwalne, karty ewidencyjne i Zintegrowany System Kartotek Operacyjnych organów bezpieczeństwa państwa jeżeli potwierdzają fakt rejestracji go w charakterze tajnego informatora lub pomocnika organów bezpieczeństwa państwa".
Posłowie PiS doprecyzowują także przepis głoszący, że każdy obywatel ma prawo wystąpić z wnioskiem do IPN "o udostępnienie do wglądu dokumentów osobowych dotyczących pracownika lub funkcjonariusza organu bezpieczeństwa państwa". W projekcie określa się czym są w tym przypadku dokumenty osobowe: "dokumenty związane z ubieganiem się o zatrudnienie, pracą i rozwiązaniem stosunku pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa". Przy tym samym artykule ustawy przepis głoszący, że "funkcjonariusze i pracownicy organów bezpieczeństwa państwa mogą uzyskać na swój wniosek kopie dotyczących ich dokumentów osobowych" posłowie PiS poszerzają o możliwość uzyskania przez nich "kopii bądź uwierzytelnionych odpisów, wypisów i wyciągów dokumentów finansowo–księgowych".
Projekt precyzuje też, że dyrektor Archiwum IPN, jeżeli zostanie zawiadomiony, że znajdujące się w dokumentach dane osobowe są nieprawdziwe, niezwłocznie dołącza o tym informacje do zbioru dokumentów dotyczących danej osoby.
Propozycja posłów PiS przewiduje też uchylenie przepisu dotyczącego zaświadczeń prezesa IPN czy dane osobowe wnioskującej o to osoby "są tożsame z danymi osobowymi, które znajdują się w katalogu funkcjonariuszy, współpracowników, kandydatów na współpracowników" określonych (w przepisach ustawy o IPN) organów bezpieczeństwa państwa z okresu PRL, np. Służby Bezpieczeństwa lub Wojskowej Służby Wewnętrznej.
Zmiana ta ma pozwolić na uniknięcie wątpliwości jakie niesie za sobą - jak czytamy w uzasadnieniu projektu - posługiwanie się zaświadczeniami przez osoby w nich wymienione w postępowaniach sądowych jako dokumentami potwierdzającymi brak współpracy z byłymi organami bezpieczeństwa państwa. "Treść zaświadczenia nie odnosi się do całości zasobu archiwalnego Instytutu Pamięci, lecz wyłącznie do ww. katalogu. Katalog stanowi tylko niewielki fragment zasobu archiwalnego przechowywanego w IPN i dotyczy wyłącznie zbioru akt osobowych b. Stołecznego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Warszawie" - podkreślono.
Projekt porządkuje także sprawy lustracyjne. Do ustawy dodaje się zapis, że Biuro Lustracyjne IPN (tak jak to się dzieje obecnie) przygotowuje i publikuje katalogi. Pracownicy biura prowadzą cztery takie katalogi, np. jeden z nich dotyczy pracowników, funkcjonariuszy i żołnierzy organów bezpieczeństwa państwa, ze wskazaniem stopnia służbowego zajmowanych stanowisk oraz organów bezpieczeństwa państwa, w których pełnili służbę lub pracowali. W projekcie dodaje się też przepis, że biuro prowadzi rejestry oświadczeń lustracyjnych, analizę oświadczeń lustracyjnych oraz przygotowuje postępowania lustracyjne.
Inną proponowana zmianą jest wprowadzenie na stałe do zasobu Archiwum IPN dokumentów użyczanych Instytutowi przez Archiwum Akt Nowych oraz innych archiwów państwowych, które są "aktami byłej Polskiej Partii Robotniczej oraz byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej dotyczących organów bezpieczeństwa państwa, a także akt organów bezpieczeństwa państw okupacyjnych".
Posłowie PiS zaproponowali też, by w związku z pracami nad ustawą o IPN zmienić także związane ze zmianami przepisy ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz ustawy o orderach i odznaczeniach. (PAP)
nno/ agz/
