Elie Wiesel. Fot. PAP/EPA
Elie Wiesel żydowski pisarz, więzień Auschwitz i Buchenwaldu, twórca terminu Holokaust stosowanego dla określenia zagłady Żydów w czasie II wojny światowej, działacz na rzecz praw człowieka i laureat Pokojowej Nagrody Nobla, kończy w poniedziałek 85 lat.
Urodził się w 1928 roku w miasteczku Sygiet w Rumunii, w ortodoksyjnej rodzinie chasydzkiej. W 1944 r. wszystkich Żydów z miasteczka deportowano do obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. Matka i młodsza siostra Elie Wiesela nie przeżyły Auschwitz. On sam z Auschwitz trafił do obozu w Buchenwaldzie; tam wraz z dwiema starszymi siostrami doczekał wyzwolenia w 1945 r. przez oddziały aliantów.
Po wojnie 17-letni Wiesel zamieszkał w Paryżu, gdzie na Sorbonie rozpoczął studia z literatury, psychologii i filozofii. Zajął się też dziennikarstwem, współpracując z czasopismami francuskimi i izraelskimi.
Jest autorem 800-stronicowej książki "Un di Velt Hot Geshvign" ("A świat pozostał milczący"), napisanej w języku jidysz. W 1958 r. ukazała się na wpół autobiograficzna powieść Wiesela pt. "Noc". Stała się bestsellerem. Od tamtej pory Wiesel napisał ponad 50 innych utworów; były to - powieści; opowiadania; dramaty; opowieści chasydzkie i talmudyczne; eseje.
W 1963 r. przyjął obywatelstwo USA. Na amerykańskich uczelniach dał tysiące wykładów, w których koncentrował się na sytuacji Żydów i innych narodów cierpiących prześladowania z powodu swojego wyznania, rasy czy pochodzenia. Wykładał w nowojorskim City College oraz na Boston University, na którym uzyskał tytuł profesora nauk humanistycznych oraz profesora filozofii.
Wielokrotnie angażował się w obronie uciskanych i prześladowanych mniejszości narodowych. Za swoją działalność otrzymał w 1986 r. Pokojową Nagrodę Nobla. Komitet Noblowski określił go mianem „posłańca ludzkości”. Został nagrodzony za działalność na rzecz pokoju i „przesłanie pokoju, zadośćuczynienia i godności ludzkiej”.
W latach 1980-1986 Wiesel był przewodniczącym amerykańskiej Rady Pamięci Holocaustu. Zainicjował budowę Amerykańskiego Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie (United States Holocaust Memorial Museum). W 2005 r. przyznano mu odznaczenie "Dignitas Humana Award".
Otrzymał tytuł doktora honoris causa wielu uczelni na całym świecie. W 2012 roku został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. Wiesel, dziękując wówczas za wyróżnienie podkreślił, że jest związany z Polską od dawna. Najpierw, z Polską pod jarzmem hitlerowskim, poprzez tragiczne doświadczenia KL Auschwitz, potem powojenną. Wspominał także wieloletnią przyjaźń z prof. Bronisławem Geremkiem i znajomość z Janem Karskim.
W jego ocenie, nie wyciągnięto wniosków z tragedii Auschwitz, a antysemityzm i ksenofobia są nadal obecne. Dlatego za niezwykle ważne uznał międzyludzką solidarność, wolność i przyjaźń, które dają nadzieję na przyszłość.
Uhonorowany Nagrodą Orła Jana Karskiego za "lekcję, jak rozpoznawać absolutne zło Holocaustu". Jest także kawalerem francuskiej Legii Honorowej. (PAP)
akn/ ls/
