90 płyt oznaczających granice utworzonego przez Niemców w czasie II wojny światowej Litzmannstadt Getto pojawi się na ulicach i w parkach łódzkiej dzielnicy Bałuty. W sierpniu przypada 70. rocznica likwidacji łódzkiego getta.
Rozpoczął się już montaż pierwszych z 90 granitowych płyt z napisem "Litzmannstadt-Getto 1940-1944", które wmontowywane są w chodniki, kostkę, czy też w ziemię np. w Parku Staromiejskim - w najbardziej ruchliwych miejscach dzielnicy Bałuty. Prace mają zakończyć się na początku sierpnia.
Wtedy także na terenie Bałut stanie siedem tablic informacyjnych o getcie, które wchodzić będą w System Informacji Miejskiej. Projekt realizowany jest przez Centrum Dialogu im. Marka Edelmana oraz Zarząd Dróg i Transportu - powiedziała w czwartek PAP Justyna Tomaszewska z Centrum Dialogu.
Kuratorem projektu jest Wiktor Skok, z którego inicjatywy 10 lat temu uczniowie namalowali napisy na granicach getta. Jego zdaniem przypadająca w sierpniu 70. rocznica jego likwidacji jest najbardziej odpowiednim momentem na trwałe oznaczenie granic getta w topografii miejskiej, a przez to także w pamięci łodzian. "Pomysł ma przenosić do świadomości potocznej zasięg granic getta, uzmysławiać jego skalę" - uważa twórca projektu. W przyszłości szlak wyznaczony przez projekt ma stać się także elementem oferty turystycznej miasta.
Za datę likwidacji Litzmannstadt Getto przyjmuje się 29 sierpnia 1944 r. – tego dnia z Łodzi odszedł ostatni transport do obozu Auschwitz-Birkenau. W ramach głównych obchodów 70. rocznicy jego likwidacji, które będą trwać od 28 do 31 sierpnia, zaplanowano m.in. uroczystości religijne na cmentarzu żydowskim, koncerty i modlitwy szabatowe z udziałem kantorów z Izraela i USA, a także wystawy, pokazy filmów oraz spotkania z ocalałymi.
Litzmannstadt (nazwa Łodzi w okresie okupacji) Getto było drugim, co do wielkości gettem w Polsce - po warszawskim - i najdłużej istniejącym na ziemiach polskich. Niemcy utworzyli je w lutym 1940 r. Początkowo zamknęli w nim 160 tys. osób.
Jesienią 1941 r. do getta trafiło prawie 20 tys. Żydów z miast europejskich, w tym wielu żydowskich intelektualistów z Czech, Niemiec, Austrii i Luksemburga oraz 5 tys. Romów z Austrii. Łącznie w przebywało ok. 220 tys. osób. Przez pięć lat z głodu i wyczerpania zmarło w nim prawie 45 tys. osób. W styczniu 1942 roku rozpoczęły się masowe deportacje mieszkańców getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem.
5 września 1942 rozpoczęto akcję wywożenia do obozu zagłady osób nieprzydatnych do pracy - dzieci poniżej 10 lat, osób starszych i chorych. Akcja nazwana została Wielką Szperą. Dzień wcześniej, przełożony Starszeństwa Żydów Mordechaj Chaim Rumkowski wygłosił przemówienie, w którym wezwał mieszkańców zamkniętej dzielnicy, by oddali swoje dzieci dla ratowania innych. W Chełmnie nad Nerem zamordowano w sumie 70 tys. osób.
Całkowita likwidacja Litzmannstadt Getto nastąpiła w sierpniu 1944 roku. Według różnych źródeł, ocalało z niego jedynie od 7 do 13 tys. osób. (PAP)
szu/ ls/