Prof. Krzysztof Szwagrzyk. Fot. PAP/D. Kulaszewicz
Łączka to miejsce święte, najważniejsze w Polsce - powiedział wiceprezes IPN prof. Krzysztof Szwagrzyk na czwartkowej konferencji dotyczącej podziemia niepodległościowego. Zapowiedział, że po Świętach Wielkanocnych rozpocznie się kolejny etap prac na Łączce.
"Już po Świętach Wielkiejnocy powracamy na Łączkę i będziemy pracowali tam przez dwa miesiące" - zapowiedział wiceprezes IPN Krzysztof Szwagrzyk. "Ostatni etap będzie trwał do połowy czerwca (...). Polska upomniała się o swoich bohaterów. Jestem przekonany, że trwający proces będzie realizowany w kolejnych latach" - dodał.
Jego zdaniem "Łączka to miejsce święte, najważniejsze w Polsce". "Z całym szacunkiem dla innych miejsce tego typu na terenie kraju - nie ma innego takiego obszaru, gdzie na takiej przestrzeni pogrzebano szczątki około trzystu ludzi. Wśród nich o tak znanych nazwiskach jak August Fieldorf ps. +Nil+, Witold Pilecki, Zygmunt Szendzielarz ps. +Łupaszka+, Hieronim Dekutowski ps. +Zapora+ i wielu innych" - zauważył Szwagrzyk.
Wiceprezes IPN mówił o przebiegu prac od początków ich trwania. Fotografia z Centralnego Archiwum Wojskowego umożliwiła rozpoczęcie prac poszukiwawczo-ekshumacyjnych. "Ludzi, których tracono na Rakowieckiej i tych na podstawie wyroków komunistycznych sądów nie wciągano w żadną dokumentację cmentarną. W 1981 r. pod osłoną stanu wojennego podjęto decyzję o pochowaniu w kwaterze +Ł+ ludzi zasłużonych dla władzy ludowej. Mieliśmy tam do niedawna 200 pomników komunistycznych, ludzi od stopni majora do pułkownika. Nie mówię, że są tam wyłącznie ludzie z +informacji wojskowej+ i z UB - bo to nie prawda, ale tacy tam również są" - podkreślił Szwagrzyk.
Prof. Krzysztof Szwagrzyk: Łączka to miejsce święte, najważniejsze w Polsce. Z całym szacunkiem dla innych miejsce tego typu na terenie kraju - nie ma innego takiego obszaru, gdzie na takiej przestrzeni pogrzebano szczątki około trzystu ludzi. Wśród nich o tak znanych nazwiskach jak August Fieldorf ps. "Nil", Witold Pilecki, Zygmunt Szendzielarz ps. "Łupaszka", Hieronim Dekutowski ps. "Zapora" i wielu innych.
Podczas prac pod pomnikami z lat 1982 - 1984 odnaleziono szczątki Żołnierzy Wyklętych. "Nie mówimy o pochówkach, ale o działaniach mordercy, sprawcy, który ukrywa ciała. 12 grudnia ubiegłego roku ostatni pomnik komunistyczny i ostatnie szczątki, które pod nim odnaleziono, zostały przeniesione w inne miejsce" - wyjaśnił Szwagrzyk.
Dr. hab. Zbigniew Gnat-Wieteska mówił o uwarunkowaniach politycznych i wpływie metod działań podziemia niepodległościowego i jego zwalczania przez władze komunistyczną. Zwrócił uwagę na zasady działania i struktury organizacji niepodległościowej. "Decydujący wpływ miała na nią zmiana charakteru konspiracji z antyniemieckiej na antykomunistyczną, przejście struktur Polskiego Państwa Podziemnego do ponownej konspiracji, pod wpływem wydarzeń z okresu +Burzy+ oraz trudne warunki przetrwania ze względu na nasycenie terenu oddziałami Armii Czerwonej" - wyjaśnił Gnat-Wieteska.
Dr. Ewa Rzeczkowska mówiła o udziale młodzieży w antykomunistycznym podziemiu zbrojnym w Polsce. Według niej największą aktywnością charakteryzowały się rejony Pomorza i Dolnego Śląska - tam organizacji młodzieżowych było najwięcej. "Młodzież, zwłaszcza w pierwszym okresie powojennym w latach 1944-1947, wstępowała do oddziałów partyzanckich, kiedy po amnestii 1947 r. +podziemie dorosłych+ osłabło. Młodzież zaczęła tworzyć własne związki i organizacje, które były kontynuacją oddziałów podziemnych istniejących wcześniej" - powiedziała Rzeczkowska.
Dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL Jacek Pawłowicz przypomniał historię więzienia przy ul. Rakowieckiej, które powstało pod rosyjskimi zaborami i funkcjonowało od 1904 r. W początkowym okresie jego funkcjonowania umieszczano tam przede wszystkim więźniów gospodarczych. Po II wojnie światowej więziono tam żołnierzy Armii Krajowej oraz działaczy niepodległościowych. Placówka charakteryzowała się szczególnie okrutnymi metodami torturowania więźniów. "Mokotów to warszawska Golgota - może nawet polska Golgota" - powiedział Pawłowicz.
Konferencja "Podziemie niepodległościowe w czasie drugiej konspiracji. Świadkowie, relacje, wydarzenia" odbyła się w Akademii Sztuki Wojennej.
(PAP)
masl/ agz/
