19.10.2010. Warszawa (PAP) - Edward Fokczyński, członek zespołu polskich naukowców, którzy w 1932 roku złamali kod maszyny szyfrującej Enigma, został pośmiertnie uhonorowany Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Odznaczenie odebrała we wtorek z rąk szefa Kancelarii Prezydenta RP Jacka Michałowskiego Teresa Szóstko, córka Edwarda Fokczyńskiego.
Enigmę skonstruował w 1919 r. holenderski wynalazca Hugo Koch, następnie patent odkupił Arthur Scherbrus, niemiecki inżynier. Maszyna miała służyć do korespondencji między wielkimi przemysłowcami. Po modyfikacjach i ulepszeniach zaczęło jej używać niemieckie wojsko. Niemcy byli przekonani, że nikt nie pozna kodu maszyny, jednak w 1932 roku trzem polskim matematykom: Marianowi Rejewskiemu, Jerzemu Różyckiemu i Henrykowi Zygalskiemu z Sekcji BS-4 Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego udało się złamać klucz kodowy Enigmy. W 15-osobowym zespole był również Edward Fokczyński, to on stworzył zespół techniczny, który zajmował się próbami i testami urządzeń opracowywanych przez kryptologów. Złamanie kodu Enigmy uważane jest za znaczący wkład Polski w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej.
Tuż przed napaścią Niemiec hitlerowskich na Polskę 15-osobowa grupa specjalistów z Biura Szyfrów ewakuowała się do Francji, gdzie w miejscowości Gretz-Armainvilliers koło Paryża nadal prowadzili prace kryptologiczne. Rodzina Edwarda Fokczyńskiego, która pozostała w Polsce, straciła z nim kontakt. O jego losie córka dowiedziała się dopiero w 30 lat po wojnie, po odtajnieniu informacji o Enigmie.
W marcu 1943 r., podczas próby dostania się do Hiszpanii Edward Fokczyński oraz płk Gwidon Langer, mjr Maksymilian Ciężki i inż. Antoni Palluth (wszyscy z zespołu, który pracował nad Enigmą) zostali aresztowani przez hitlerowców. Langer i Ciężki zostali zesłani do oflagu Schloss-Eisenberg, a Palluth i Fokczyński do obozu w Oranienburgu. Palluth zginął w czasie alianckiego nalotu, a Fokczyński zmarł z wycieńczenia. Był torturowany, ale nie zdradził tajemnicy złamania szyfru. Innym członkom zespołu Enigmy, matematykom Marianowi Rejewskiemu i Henrykowi Zygalskiemu, udało się przedostać do Hiszpanii. Po wojnie Rejewski wrócił do kraju, natomiast Zygalski osiadł w Anglii.(PAP)
Na zdjęciu: Doradca prezydenta prof. Tomasz Nałęcz (L) i minister w kancelarii prezydenta RP Jacek Michałowski (2L) przekazują Teresie Szóstko, pośmiertnie nadany śp. Edwardowi Fokczyńskiemu Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Warszawa, 19.10.2010. Fot. T. Gzell - PAP.
aszw/ ls/ jra/
