10.11.2010. Grudziądz (PAP) - Z okazji Dnia Niepodległości, na trzy godziny otworzy swe drzwi dla zwiedzających Cytadela w Grudziądzu (woj. kujawsko-pomorskie). Unikalny pod względem skali i stanu zachowania zabytek techniki obronnej na co dzień jest niedostepny, gdyż nadal stacjonuje tu armia.
Dla najmłodszych przygotowano park maszyn wojskowych: transporterów opancerzonych, dział przeciwlotniczych, czołgów oraz innego rodzaju sprzętu, który przechowywany jest w grudziądzkim garnizonie. Dodatkową atrakcją będzie możliwość zobaczenia zahibernowanych w podziemnych chodnikach nietoperzy.
Tylko w Dniu Niepodległości obiekt jest dostępny do zwiedzania z przewodnikami. Tradycyjnie największym zainteresowaniem cieszą się podziemne chodniki minerskie, których łączna długość to ponad 30 km.
Rozkaz budowy twierdzy między Grudziądzem a Kwidzynem wydał tuż po I rozbiorze Polski w 1772 r. król Prus Fryderyk II, przeczuwając zbliżającą się wojnę z Rosją. Do realizacji projektu przystąpiono dwa lata później, o czy zaświadcza zachowany do dziś kamień pamiątkowy z napisem "6 Juni 1776" ustawiony w miejscu, gdzie monarcha osobiście wskazał miejsce budowy.
Grudziądzka cytadela swoją rolę militarną spełniła tylko raz - podczas wojen napoleońskich, kiedy to obroną kierował Holender w służbie pruskiej, generał baron Wilhelm de Courbiere. Formalnie oblężenie zakończył pokój w Tylży zawarty 9 lipca 1807 r. ale w rzeczywistości blokada twierdzy trwała do końca 1807 r.
Grudziądz był jedyną twierdzą pruską, która zdołała oprzeć się wojskom napoleońskim. Generał de Courbiere zyskał sobie tym samym ogromną sławę w całych Prusach i awans na marszałka polnego, a gdy zmarł w 1811 r. jego zwłoki złożono na wałach Cytadeli.
Twierdzę rozbrojono na mocy Najwyższego Rozporządzenia Gabinetowego 24 czerwca 1872 r. Utrzymano ją jedynie jako siedzibę garnizonu i poligon doświadczalny.
Od czasu wojen napoleońskich grudziądzka Cytadela często pełniła funkcję więzienia politycznego, w którym osadzeni byli min. żołnierze Powstania Listopadowego, niemiecki poeta Fritz Reurter, polski patriota Natalis Sulerzyski, pułkownik Edmund Callier, oficerowie Ententy, jeńcy sowieccy z II wojny światowej, a także ludność cywilna. W okresie międzywojennym stacjonował tu 18 Pułk Ułanów.
Dzisiaj Cytadela grudziądzka jest jednym z najbardziej okazałych obiektów XVIII-wiecznej sztuki militarnej w Europie. Mimo burzliwych dziejów Grudziądza obiekt zachował swe założenia architektoniczne i wiele detali świadczących o poziomie techniki obronnej w końcu XVIII w.(PAP)
olz/ ls/