Wilno, Litwa. Cmentarz Na Rossie, polska nekropolia narodowa w Wilnie. Kwatera żołnierska, na której spoczywają polscy oficerowie i ochotnicy polegli w latach 1919–1920 w walkach o Wilno, a także żołnierze Armii Krajowej polegli podczas operacji „Ostra Brama” w 1944 r. Fot. PAP/T. Waszczuk
Na Litwie w sobotę rozpoczęły się siedmiodniowe obchody 74. rocznicy operacji „Ostra Brama” - próby wyzwolenia Wilna przez Armię Krajową spod niemieckiej okupacji przed wkroczeniem wojsk radzieckich w 1944 r.
"Operacja +Ostra Brama+, powstanie wileńskie, jest drugim co do wielkości czynem zbrojnym po powstaniu warszawskim" - wskazuje w rozmowie z PAP Artur Kondrat, prezes zarządu Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej, współorganizatora wileńskich obchodów.
"Naszym obowiązkiem jest oddanie hołdu tym wszystkim, którzy walczyli o zachowanie granic II RP, którzy wyzwalali Wilno z rąk okupanta niemieckiego i chcieli, żeby ta Polska miała taki charakter i kształt, jaki miała w roku 1939" - dodał.
Obchody w sobotę zainaugurowała w wileńskim kościele Piotra i Pawła msza święta w intencji poległych żołnierzy AK okręgu wileńskiego i nowogródzkiego oraz żyjących kombatantów i rodzin żołnierzy AK. Po południu odbyła się uroczystość na cmentarzu na Rossie w kwaterze wojskowej przy mauzoleum marszałka Józefa Piłsudskiego, gdzie są pochowani też żołnierze, którzy zginęli w 1944 r. podczas wyzwalania Wilna.
W sobotę wieczorem w Domu Kultury Polskiej w Wilnie odbędzie się koncert patriotyczny z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości.
W ciągu następnych dni, w ramach obchodów rocznicy powstania wileńskiego, będą składane kwiaty na grobach żołnierzy AK rozsianych po Wileńszczyźnie, odbędą się: rajd rowerowy, gra miejska dla młodzieży "Burza w Wilnie", wycieczka autokarowa po miejscach pamięci narodowej związanej z operacją "Ostra Brama", projekcja filmów "Wyklęty" Konrada Łęckiego i "Nie pamiętam" Mirosława Mamczura.
Obchody zakończy 13 lipca uroczystość w podwileńskiej miejscowości Krawczuny, w miejscu, gdzie została stoczona ostatnia bitwa żołnierzy AK z oddziałami Wehrmachtu o Wilno.
W wileńskich uroczystościach uczestniczy około 150-osobowa grupa z Polski: członkowie Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej, delegacje Światowego Związku Żołnierz Armii Krajowej i Stowarzyszenia Odra-Niemen, harcerze, przedstawiciele polskiej placówki dyplomatycznej w Wilnie oraz polskich organizacji społecznych na Litwie, m.in. Wileńska Młodzież Patriotyczna i Związek Polaków na Litwie.
Operacja "Ostra Brama" stanowiła część akcji "Burza", zakładającej samodzielne wyzwalanie przez Armię Krajową okupowanych ziem polskich przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Rozpoczęła się w nocy z 6 na 7 lipca 1944 roku. Oprócz piechoty i artylerii w sile około 17 tys. żołnierzy Niemcy wyprowadzili tam do walki broń pancerną i siły lotnicze. Okręgi wileński i nowogródzki AK przeciwstawiły im około 10 tys. żołnierzy, wyłącznie piechoty i kawalerii.
Mimo dużej przewagi wroga, Polakom udało się wyzwolić znaczną część Wilna. Do 13 lipca, już we współdziałaniu z wojskami radzieckimi, całe miasto zostało oczyszczone z Niemców. Na Górze Zamkowej żołnierze AK wywiesili biało-czerwoną flagę, jednak już po kilku godzinach została ona zerwana przez żołnierzy radzieckich, którzy wywiesili czerwony sztandar. Później dowództwo i żołnierze AK zostali rozbrojeni; większość z nich trafiła do więzień lub została zesłana na Syberię.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ mmp/
