W Zułowie, miejscu urodzin marszałka Józefa Piłsudskiego, odległym od Wilna o ok. 60 km, zasadzono w piątek, w Dniu Polonii i Polaków za Granicą, kolejne dwa dęby upamiętniające ważne wydarzenia dla Polaków mieszkających na Litwie.
Jeden dąb upamiętnia 70. rocznicę operacji AK na Wileńszczyźnie "Ostra Brama", która będzie obchodzona 6-13 lipca, a drugi - 25. rocznicę powstania Związku Polaków na Litwie. Główne uroczystości z tej okazji odbędą się w Wilnie w sobotę.
W Zułowie z inicjatywy Związku Polaków na Litwie powstaje Aleja Pamięci Narodowej. W ciągu ostatnich czterech lat zasadzono osiemnaście dębów piramidalnych. Są one hołdem złożonym obrońcom Westerplatte, uczestnikom powstania warszawskiego i bitwy pod Monte Cassino, a także upamiętniającym ofiary zbrodni katyńskiej i katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem. Są dęby poświęcone Janowi Pawłowi II, dowódcy okręgu wileńskiego AK gen. Aleksandrowi Krzyżanowskiemu ps. „Wilk” oraz Andrzejowi Stelmachowskiemu, byłemu marszałkowi Senatu i wieloletniemu prezesowi Wspólnoty Polskiej.
Jeden dąb upamiętnia 70. rocznicę operacji AK na Wileńszczyźnie "Ostra Brama", która będzie obchodzona 6-13 lipca, a drugi - 25. rocznicę powstania Związku Polaków na Litwie. Główne uroczystości z tej okazji odbędą się w Wilnie w sobotę.
Aleja Pamięci Narodowej powstaje w odbudowywanej kompozycji pomnikowej według planu z 1937 roku. Zakłada się, że w przyszłości będzie miała około 300 metrów długości; będą tu rosły dęby upamiętniające wydarzenia z historii narodu polskiego oraz poszczególne osoby. W sumie ma tu stanąć około 100 drzew, a przy każdym - tablica z opisem, w uznaniu jakiej osoby lub wydarzenia je zasadzono.
Zułów był majątkiem ziemskim obejmującym 11 tys. ha, należącym do rodziny Piłsudskich. W 1874 r., gdy przyszły marszałek, zwany w dzieciństwie Ziukiem, miał siedem lat, dwór i zabudowania gospodarcze strawił potężny pożar.
Piłsudscy zamieszkali w ocalałej oficynie, ale wkrótce przenieśli się do Wilna. Zułów wydzierżawiono i w końcu sprzedano. Nowi właściciele nie odbudowali dworu, fundamenty porastały chwastami i krzakami. Taki stan utrzymywał się do 1936 roku, gdy Zarząd Główny Związku Rezerwistów Rzeczypospolitej postanowił odkupić z rąk prywatnych teren po spalonym dworze wraz z otoczeniem i zachować go jako „rezerwat, jako drogą każdemu sercu polskiemu pamiątkę miejsca, gdzie urodził się i pierwsze lata dzieciństwa spędził Wielki Marszałek Polski Józef Piłsudski”. Rozpoczęto budowę kompozycji pomnikowej, przygotowanej przez architekta Romualda Gutta w 1937 roku.
Prace przerwała wojna. W czasach radzieckich w miejscu dawnego majątku wzniesiono duży zespół zabudowań sowchozowych: fermy, obory, stodoły. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości w 1991 roku wszystko niszczało.
Przed kilku laty z inicjatywy Związku Polaków na Litwie w Zułowie rozpoczęto odbudowę przedwojennej kompozycji. Z czasów przedwojennych przetrwał tu jedynie dąb posadzony 10 października 1937 roku przez prezydenta Ignacego Mościckiego i marszałkową Aleksandrę Piłsudską.
Związek Polaków na Litwie uznał godne upamiętnienie miejsca urodzin Piłsudskiego za sprawę honoru. Organizacja nabyła w Zułowie kilkuhektarową działkę, na której rośnie wspomniany dąb i gdzie stał dwór rodziny Piłsudskich. Rozpoczęto prace przy odbudowie kompozycji pomnikowej.
Miejsce to już pełni rolę swoistego sanktuarium Polaków z Wileńszczyzny, ważnego dla kształtowania ich tożsamości narodowej i podtrzymywania więzi z Macierzą.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ akl/ ro/
