W poznańskim Forcie VII, pierwszym obozie koncentracyjnym na ziemiach polskich, mieszkańcy miasta i kombatanci upamiętnią w piątek ofiary okupacji niemieckiej czasów II wojny światowej. W tym roku centralną postacią obchodów będzie powstaniec wielkopolski, artysta prof. Marcin Rożek.
Obóz w Forcie VII był największym w Wielkopolsce ośrodkiem eksterminacji polskich elit. Przez Niemców określany był jako Lager der Blutrache - "obóz krwawej zemsty". W początkowym okresie istnienia obozu koncentracyjnego w Forcie VII kierowano do niego przede wszystkim osoby, które władze niemieckie uznawały za przeciwników politycznych lub wrogów Niemiec i Niemców.
Obóz istniał do 1944 roku; dokładna liczba więzionych i zamordowanych w Forcie VII nie jest znana. Różne wyliczenia wskazują, że więziono tam od 17 tys. do ponad 40 tys. osób. Niemcy zamordowali w Forcie co najmniej 4,5 tys. osób, ale wielu egzekucji dokonano w okolicach Poznania - liczba straconych poza obozem nie jest znana. Niektóre źródła podają, że w czasie II wojny światowej w Forcie VII śmierć poniosło ok. 20 tys. Wielkopolan.
W piątek mieszkańcy Poznania, kombatanci, władze samorządowe i młodzież szkolna uczczą pamięć ofiar okupacji niemieckiej 1939-45. Organizatorzy co roku wybierają centralną postać obchodów i przypominają jej historię. W tym roku będzie to powstaniec wielkopolski i artysta prof. Marcin Rożek; twórca m.in. pomnika Bolesława Chrobrego w Gnieźnie.
Prof. Rożek trafił do Fortu VII w 1941 roku; tam władze zaproponowały mu wyrzeźbienie popiersia Hitlera, jednak odmówił jego wykonania. Przewieziono go do Oświęcimia, gdzie zmarł z wycieńczenia w 1943 roku.
„Jako Wojewódzka Rada Kombatantów staramy się, by pamięć o prof. Rożku, ale również o wszystkich ofiarach okupacji niemieckiej, ich cierpieniu i poświęceniu dla ojczyzny trwała dalej i przechodziła z pokolenia na pokolenie” – podkreślił przewodniczący Wojewódzkiej Rady Kombatantów Zenon Wechmann.
Piątkowym uroczystościom w Forcie VII towarzyszyć będzie spektakl przygotowany przez młodzież z IV Liceum Ogólnokształcącego we współpracy z Teatrem Muzycznym. Inscenizacja zostanie oparta na tekstach osadzonych.
Jak wskazał dyrektor Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości Tomasz Łęcki, „wybór Teatru Muzycznego nie jest przypadkowy. Osadzeni w forcie VII byli przywożeni na przesłuchania do gestapo, które miało swoją siedzibę tam, gdzie obecnie znajduje się część siedziby Teatru Muzycznego w Poznaniu” – tłumaczył.
Oficjalnie Fort VII był więzieniem i obozem przejściowym dla ludności cywilnej, w rzeczywistości jednak był przede wszystkim obozem zagłady. To właśnie w Forcie VII niemieccy oprawcy po raz pierwszy użyli gazu do masowego mordowania ludności cywilnej. W październiku 1939 r. uruchomili testową komorę gazową, w której stosowano przywożony w butlach tlenek węgla. Ofiarami testów było kilkuset pacjentów Zakładu Psychiatrycznego w Owińskach oraz oddziału psychiatrycznego Kliniki Neurologiczno-Psychiatrycznej Uniwersytetu Poznańskiego. (PAP)
autor: Anna Jowsa
ajw/ pat/
