Posłowie chcą uczić 90. rocznicę powrotu części Górnego Śląska do Polski

W środę na posiedzeniu sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu posłowie zajmowali się dwoma projektami uchwał PiS i SLD dotyczących powrotu Górnego Śląska do Polski. Z powodu trudności związanych z ich wspólnym zredagowaniem i połączeniem posłowie zdecydowali, że projekt będzie komisyjny, a jego treść uzgodniona w prezydium Sejmu.

Posłowie Grzegorz Tobiszowski (PiS) i Zbyszek Zaborowski (SLD), którzy przedstawiali projekty swoich klubów, zgodzili się, że Sejm powinien złożyć hołd i wyrazić najwyższy szacunek bohaterom, którzy w trzech śląskich powstaniach walczyli o powrót Śląska do Polski. Przekonywali też, że Sejm powinien uczcić pamięć o Wojciechu Korfantym, który był komisarzem plebiscytowym i przywódcą trzeciego powstania śląskiego.

Część Górnego Śląska, która wróciła do Polski w wyniku plebiscytu i III Powstania Śląskiego, została przejęta przez Rzeczpospolitą w czerwcu 1922 r.

Posłowie wnioskodawcy podkreślali też, że uchwała powinna być sformułowana i przyjęta przez Sejm jeszcze przed 16 lipca, ponieważ tego dnia minie 90. rocznica uroczystości w Katowicach wieńczących powrót części śląskich ziem do państwa polskiego.

"Najważniejszym aktem tych uroczystości było podpisanie symbolicznego dokumentu przejęcia Górnego Śląska oraz złożenie przez wojewodę śląskiego Józefa Rymera ślubowania wierności tej ziemi Polsce. Uroczystość katowicka zamykała obchody Święta Górnośląskiego, które zorganizowano we wszystkich większych miastach Rzeczypospolitej od 6 do 16 lipca 1922 r." - przypomina uchwała autorstwa PiS.

Część Górnego Śląska, która wróciła do Polski w wyniku plebiscytu i III Powstania Śląskiego, została przejęta przez Rzeczpospolitą w czerwcu 1922 r.

W latach 1919-21 ważyła się sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. wzmogło działający tam polski ruch narodowy zwalczany przez niemiecką administrację. Konsekwencją walk o polskie wpływy narodowe były m.in. trzy powstania śląskie.

Zorganizowany w celu wyznaczenia nowych granic plebiscyt na Śląsku odbył się 20 marca 1921 r. W głosowaniu mogły wziąć udział także osoby, które wcześniej wyemigrowały z tych terenów. W związku ze ściągnięciem z Niemiec blisko 200 tys. emigrantów, głosujący za przynależnością do Polski znaleźli się w mniejszości, stanowiąc 40,3 proc.

Komisja Plebiscytowa przyznała prawie cały obszar Niemcom. Jednak po ostatnim powstaniu śląskim zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale. Z obszaru plebiscytowego przyłączono 29 proc. ziem i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna.

15 czerwca 1922 r. Komisja Międzysojusznicza zawiadomiła rządy Polski i Niemiec, że w ciągu miesiąca powinny objąć przyznane terytoria. Przejmowanie dokonywało się w kilku etapach.

W Katowicach 17 czerwca 1922 r. rozwiązano najpierw miejscową policję, której miejsce zajęli polscy funkcjonariusze. 19 czerwca na katowickim Rynku odbyła się parada wchodzących w skład wojsk alianckich oddziałów francuskich i ich wymarsz z Katowic. Uroczystość powitania Wojska Polskiego odbyła się 20 czerwca. Oddziały polskiej kawalerii pod wodzą gen. Stanisława Szeptyckiego przedefilowały na katowicki rynek, gdzie odprawiono uroczystą mszę św.

16 lipca 1922 r. odbyła się w Katowicach uroczystość zjednoczenia Górnego Śląska z Polską. Podpisano wówczas Akt Objęcia Górnego Śląska. We wrześniu odbyły się wybory do Sejmu Śląskiego, którego funkcjonowanie w ramach autonomii gwarantowała ustawa konstytucyjna.

Autonomiczne województwo śląskie z sejmem i skarbem stanowiło nieodłączną część Rzeczypospolitej, mimo że w okresie przejściowym - do 1937 r. - obowiązywały tam prawa gwarantowane ludności polskiej i niemieckiej na całym Górnym Śląsku przez polsko-niemiecką konwencję, nazywaną genewską lub górnośląską. (PAP)

nno/ mab/ ls/