Powstał Polski Program Naukowy przy Fundacji Ofiar Komunizmu

"Celem Polskiego Programu Naukowego Fundacji VOC będzie dotarcie z polskim przekazem do amerykańskiej opinii publicznej, uświadomienie Amerykanom, a szczególnie amerykańskim elitom, że Polska była ofiarą dwóch systemów totalitarnych jednocześnie" - podkreślił Maciej Świrski omawiając powstały z inicjatywy i dzięki darowiźnie Polskiej Fundacji Narodowej Polski Program Naukowy VOC.
 
Jak powiedział Maciej Świrski zadaniem zainicjowanego przez Polską Fundację Narodową programu polskiego Fundacji Ofiar Komunizmu będzie opracowywanie przez polskich naukowców analiz oraz prowadzenie badań dotyczących historii komunizmu, kosztów ludzkich systemu totalitarnego i dekomunizacji w Polsce. Badania prowadzone będą w oparciu o materiały dostępne w Polsce jak również zgromadzone w rządowych i prywatnych placówkach badawczych w Stanach Zjednoczonych, takich jak rządowe Archiwa Narodowe (National Archives) pod Waszyngtonem czy zbiory dokumentów z historii najnowszej w kolekcjach uniwersyteckich oraz zebranych w instytucjach badawczych i think-tank’ach takich jak n.p. Instytut Hoovera Uniwersytetu Stanforda w Kalifornii (Stanford University Hoover Institution).

Opracowania takie przy pomocy Fundacji Ofiar Komunizmu będą mogły być publikowane w Stanach Zjednoczonych w języku angielskim.

"Mamy nadzieję, że ten polski program będzie także inspiracją dla innych narodów, które doświadczyły bądź doświadczają komunizmu" - powiedział Maciej Świrski w rozmowie z PAP. 

Polski Program Naukowy będzie obejmował granty dla polskich naukowców umożliwiające 10-miesięczny, przeznaczony na badania pobyt w Stanach Zjednoczonych. Plany twórców Polskiego Programu Naukowego przewidują, że z tego grantów będzie korzystał jeden naukowiec z Polski posiadający już uznany dorobek naukowy i drugi naukowiec rozpoczynający karierę w dziedzinie nauk społecznych.

- Współpraca pozwoli naukowcom z Polski na prowadzenie badań w profesjonalnych warunkach i publikowanie ich wyników w Stanach Zjednoczonych pod patronatem Fundacji Ofiar Komunizmu - powiedział Maciej Świrski. 

Wyboru naukowców na zasadach otwartego konkursu, w trakcie rozmów kwalifikacyjnych z zainteresowanymi naukowcami z Polski dokona zespół doradców naukowych Fundacji Ofiar Komunizmu, którzy będą oceniać dorobek naukowy aplikantów, wartość merytoryczną projektów badawczych proponowanych na okres trwania programu grantowego, profesjonalizm kandydatów oraz niezbędną do pracy naukowej w Stanach Zjednoczonych znajomość języka angielskiego.
  
Według Świrskiego, w praktyce program polski VOC może oznaczać, że w Waszyngtonie zaistnieje placówka naukowa nieopodal Kapitolu dla badaczy nauk społecznych z Polski, którzy będą mogli być obecni na konferencjach, będą mieli dostęp do paneli dyskusyjnych i think-tanków, w których opracowywane są zagadnienia polityki USA oraz rozpatrywane kwestie międzynarodowe. Polscy naukowcy będą mieli także dostęp do archiwów Departamentu Stanu i Pentagonu, będą mieli możliwość kontaktu z dziennikarzami i publikowania nie tylko swoich własnych badań, ale również innych materiałów naukowych dotychczas nie tłumaczonych na angielski, które mogą wzbogacić zachodnią wiedzę i rozumienie szeroko rozumianej historii komunizmu i jego toksycznego dziedzictwa w Europie i na świecie. Niezależnie od wymiany i współpracy naukowej, jaką polski program przy VOC umożliwi w Stanach Zjednoczonych, coroczna publiczna konferencja naukowa z udziałem badaczy zachodnich i polskich, dziennikarzy i polityków w ramach misji VoC przyczyni się do pogłębionej dyskusji na temat komunizmu, post-komunizmu, losu narodów zniewolonych, zagrożenia pokusą totalitaryzmu i naturalnego dążenia narodów do wolności. 

"Z krótką przerwą na okres letni, nowy program oznacza w praktyce ciągłą obecność polskich naukowców w Waszyngtonie. Dużo oczywiście będzie zależało od kalibru i motywacji badaczy przybywających z Polski, od ich samodzielności, umiejętności wykorzystania kontaktów, warunków i możliwości jakie stwarza VoC. Tak więc dla zapewnienia wysokiego poziomu intelektualnego programu, wymogi merytoryczne VOC w stosunku do naukowców będą z pewnością poważne" - dodał Maciej Świrski. 

Maciej Świrski wyraził nadzieję, że do wyjazdu pierwszych dwóch naukowców w ramach Polskiego Programu Naukowego Fundacji Ofiar Komunizmu dojdzie już jesienią bieżącego roku.

Fundacja Pamięci Ofiar Komunizmu powstała z inicjatywy trzech wielkich naukowców i działaczy politycznych – zmarłego w ubiegłym roku prof. Zbigniewa Brzezińskiego, znanego amerykańskiego politologa i członka Partii Demokratycznej, oraz dwóch Republikanów: prof. Lee Edwardsa z Heritage Foundation, obecnego prezesa VOC, pisarza i teoretyka konserwatyzmu amerykańskiego i zmarłego w 2008 roku Lva Dobriansky'ego, dyplomaty amerykańskiego ukraińskiego pochodzenia, profesora ekonomii z Uniwersytetu Georgetown, działacza antykomunistycznego. Jego córka, Prof. Paula Dobriansky z Uniwersytetu Harvarda zasiada w radzie Fundacji VoC. Fundacja ma charakter ponadpartyjny. 

Kongres w roku 1993 zaaprobował przez aklamację ustawę o stworzeniu Fundacji Pamięci Ofiar Komunizmu. Ustawę o stworzeniu Fundacji jako prywatnej organizacji edukacyjnej i praw człowieka, wyższej użyteczności publicznej podpisał prezydent Bill Clinton w grudniu roku 1993. 

Status Fundacji wśród podstawowych celów VOC wymienia działalność edukacyjną w celu zapoznania społeczeństwa amerykańskiego z ideologią, historią i dziedzictwem komunizmu. Dzięki poczynaniom Fundacji, na widocznym z okien Kongresu skwerze, został wzniesiony Monument Pamięci Ofiar Komunizmu. Trzymetrowy pomnik z brązu jest kopią słynnego wykonanego z papier-maché posągu “Bogini wolności" ustawionego podczas protestów studentów chińskich na Placu Niebiańskiego Spokoju w roku 1989. Odsłonięcia tego pomnika dokonał prezydent George W. Bush w roku 2007.

Podczas swojej 25 letniej działalności Fundacja VOC przygotowała podręcznik do nauczania historii komunizmu w szkołach publicznych, zaczęła gromadzić utrwalone na wideo wspomnienia ofiar, a w ostatnich latach jest wirtualnym "kustoszem" internetowych wystaw o historii komunizmu. Fundacja już od kilku lat zbiera pieniądze na budowę stałego Muzeum Ofiar Komunizmu. 
Muzeum ma powstać (rząd Węgier ofiarował na ten cel w ubiegłym roku 1 mln. USD) w pobliżu Narodowej Promenady, gigantycznego deptaka rozciągającego się od Kapitolu do Białego Domu w samym sercu amerykańskiej stolicy, obok innych słynnych placówek muzealnych.

Fundacja Ofiar Komunizmu (Victims of Communism Memorial Foundation - VOC) od roku 1999 "przyznaje Medale Wolności Trumana-Reagana. Medale Wolności Fundacji przyznawane osobom i instytucjom, które całym swoim życiem zamanifestowały swoje oddanie wolności i demokracji; zaangażowały się w walkę z komunizmem i sprzeciwiają wszelkim formom tyranii."

Medale Wolności otrzymali m.in.: papież Jan Paweł II, pierwszy przywódca niepodległej Litwy Vytautas Landsbergis, Lech Wałęsa, Anna Walentynowicz, b. prezydent byłej Czechosłowacji Vaclav Havel, generał Edward Równy, premier Węgier Victor Orban, b. minister obrony USA Donald Rumsfeld.

W ubiegłym roku podczas konferencji VOC zorganizowanej w 100. rocznicę rewolucji bolszewickiej, w celu upamiętnienia 100 mln. ofiar światowego komunizmu Medale Wolności Trumana-Reagana otrzymali b. więzień sowieckich gułagów i izraelski polityk Natan Szaranski oraz rosyjskie Stowarzyszenie Memoriał.

Pomysłodawcy nazwy medali Fundacji, świadomie wybrali na "patronów" tego wyróżnienia demokratę prezydenta Harry'ego Trumana (1945- 1953) i republikanina Ronalda Reagana (1981-1989) w celu podkreślenia, że amerykańska polityka w okresie "zimnej wojny"- najdłuższej i najkosztowniejszej wojny w historii Stanów Zjednoczonych - miała ponadpartyjny charakter i cieszyła się poparciem zdecydowanej większości amerykańskiego społeczeństwa.

Z Waszyngtonu Tadeusz Zachurski (PAP)

tzach/ pko/