Prezydent do D. Turinga: dzięki pana staraniom polscy naukowcy nareszcie otrzymają uznanie

"Chciałbym wyrazić wdzięczność za pańską pracę, która wyeksponowała istotną rolę, jaką wyjątkowi polscy matematycy i kryptolodzy Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki odegrali w złamaniu szyfru Enigmy. Jak wszyscy wiemy, okazało się to kluczowe w zabezpieczeniu zwycięstwa aliantów nad nazistowskimi Niemcami" – podkreślił prezydent w liście.

Jak dodał, "to nie przypadek, że rola tych trzech wymienionych osób była tak niezwykła". "Okres pomiędzy pierwszą i drugą wojną światową charakteryzował się rozkwitem Polskiej Szkoły Matematycznej – matematycznego środowiska międzywojennej Polski. Jej wpływ na bieg historii był ogromny. W grudniu 1932 r. trzech członków Szkoły: Rejewski, Różycki i Zygalski jako pierwsi rozszyfrowali niemiecką maszynę szyfrującą Enigma, tworząc podstawy dla brytyjskich odczytów kodów Enigmy" – przypomniał prezydent.

Prezydent zwrócił uwagę, iż w książce zatytułowanej "X, Y & Z: The Real Story of How Enigma Was Broken" Dermot Turing stwierdza, że "przez zbyt wiele lat wkład polskich naukowców był w dużej mierze pomijany w głównym nurcie historycznej narracji o łamaniu Enigmy, a zasługuje na lepsze zrozumienie". "To odnosi się również do szerszego dyskursu historycznego dotyczącego wpływu polskich naukowców na inne dziedziny nauki, na przykład prawo międzynarodowe" – czytamy w liście.

Według prezydenta, to "godne podziwu", że Dermot Turing "był w stanie otwarcie powiedzieć, że osiągnięcia jego wuja zostałyby znacznie spowolnione, gdyby nie istotne dokonania Polskiej Szkoły Matematyki – jak Bomba Rejewskiego i Płachty Zygalskiego". "Przyznał pan też, że Alan Turing był tak chwalony, że przyćmił rolę polskich kryptologów. Podkreślając wkład Polaków w pracę pańskiego wuja, udało się panu odnieść do tego historycznego błędu. Jesteśmy wdzięczni za pana starania. Jestem zadowolony, że dzięki nim, a także dzięki rodzinom kryptologów i innym osobom, polscy naukowcy nareszcie otrzymają uznanie, na które tak bardzo zasłużyli" – napisał.

List prezydenta został odczytany podczas promocji książki Dermota Turinga, która odbyła się w Ambasadzie RP w Londynie. W spotkaniu wzięli udział m.in. brytyjscy dziennikarze oraz akademicy. Licząca ponad 300 stron książka "X, Y & Z: The Real Story of How Enigma Was Broken" ("X,Y & Z: Prawdziwa historia tego, jak złamano Enigmę") została wydana przez wydawnictwo History Press. Przedmowę napisał ambasador RP w Londynie Arkady Rzegocki.

Sir Dermot Turing jest brytyjskim prawnikiem, ekonomistą, absolwentem King’s College w Cambridge i New College w Oxfordzie, gdzie obronił doktorat z genetyki, a także bratankiem Alana Turinga, brytyjskiego matematyka, kryptologa i jednego z twórców informatyki. Dermot Turing jest również autorem książek poświęconych bankowości i regulacjom prawnym w tym zakresie. W 2015 r. napisał biografię swojego wuja pt. "Prof: Alan Turing Decoded".

W 1932 roku matematycy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski poznali tajemnicę działania niemieckiej elektromechanicznej maszyny szyfrującej Enigma. Dokonali tego po raz pierwszy metodami matematycznymi. Wcześniej w kryptologii stosowano głównie metody lingwistyczne. Matematycy zaprojektowali kopię maszyny szyfrującej, którą latem 1939 roku polskie władze wojskowe przekazały do Francji i Wielkiej Brytanii wraz z informacjami dotyczącymi złamanego szyfru.

We wrześniu 1939 roku Rejewski, Różycki i Zygalski ewakuowali się przez Rumunię do Francji. Różycki zginął w styczniu 1942 roku na statku, który zatonął na Morzu Śródziemnym. Dwaj pozostali matematycy nadal zajmowali się niemieckimi szyframi, pracując w jednostce Wojska Polskiego w Wielkiej Brytanii. Prace nad łamaniem kolejnych wersji i udoskonaleń szyfru Enigmy kontynuowano w brytyjskim ośrodku kryptologicznym w Bletchley Park, gdzie pracował m.in. Alan Turing. (PAP)

autor: Daria Porycka

dap/ agz/