Polskość na Śląsku, która na tej ziemi była wyborem często dramatycznym, ma szczególne znaczenie – powiedział prezydent Bronisław Komorowski podczas piątkowej wizyty w Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach. Przekonywał, że przy wszelkich różnicach polskość powinna stanowić wspólny mianownik.
Prezydent odwiedził muzeum w rocznicę plebiscytu z 1921 r., po którym wybuchło trzecie powstanie śląskie. Komorowski ocenił, że ekspozycja stanowi "ciekawe, niezwykłe i ważne dzieło", zachęcał do odwiedzin tego miejsca.
„Serdecznie dziękuję za stworzenie takiej możliwości i jestem przekonany, że muzeum będzie w sposób mądry i jednocześnie ciekawy opowiadało nie tylko Ślązakom historię Śląska i historię zmagań o polski Śląsk w ramach trzech powstań śląskich, ale że będzie również ciekawą opowieścią, adresowaną dla przybyszów także z innych części kraju" - powiedział.
„Bo przecież dzisiaj doskonale to czujemy, że w obliczu wielkiego wyzwania, jakim jest integracja europejska, my także mamy wiele do zrobienia u siebie, w środku, jeśli chodzi o budowanie szacunku, zainteresowania także odrębnymi, odmiennymi często ścieżkami historii, którymi szły poszczególne regiony dzisiejszej Polski” - dodał prezydent.
"Historia zmagań Śląska, aby być w związkach z Macierzą, z Polską, warta jest zawsze uwagi i zainteresowania, a dzisiaj nabiera szczególnego znaczenia ze względu na nowe okoliczności, nowe możliwości, jakie wiążą się z odkrywaniem tego, że właśnie przy wszelkich różnicach można, należy, trzeba po prostu znajdować ten wspólny mianownik, który się nazywa polskość" - wskazał.
Prezydent Bronisław Komorowski odwiedził Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach w rocznicę plebiscytu z 1921 r., po którym wybuchło trzecie powstanie śląskie. Komorowski ocenił, że ekspozycja stanowi "ciekawe, niezwykłe i ważne dzieło", zachęcał do odwiedzin tego miejsca.
Podkreślił, że polskość na Śląsku – tak jak w każdym innym miejscu, gdzie trzeba było dokonywać wyboru - "gdzie polskość nie była wyborem automatycznym, tylko często dramatycznym, ma szczególną wagę, ma szczególne znaczenie".
"Zawsze to czułem, jako człowiek też związany rodzinnie z kresami. Myślę, że tam, gdzie się wybiera polskość, gdzie się za nią płaci wysoką cenę, to ta polskość jest nie tylko godna najwyższego szacunku, ale również warta jest rozpamiętywania z punktu widzenia ważności tych wszystkich zachowań, które tworzą i dzisiejszą polskość naszej współczesnej ojczyzny” - podkreślił.
Muzeum Powstań Śląskich zostało otwarte w październiku 2014 r. Powstało w gruntownie wyremontowanym neogotyckim budynku, zbudowanym w 1907 r. według projektu wybitnych architektów Emila i Georga Zillmannów.
Odbudowa i adaptacja budynku na cele muzealne pochłonęła ok. 9,3 mln zł, z czego ponad 7,8 mln zł pochodziło ze środków unijnych. Muzeum nadano charakter centrum edukacyjnego wieloma nowoczesnymi rozwiązaniami - zamiast gablot są m.in. oryginalne lub zrekonstruowane eksponaty, np. tramwaj i wóz bojowy. Muzeum gromadzi pamiątki zebrane podczas ogólnopolskiej zbiórki.
Pomysł utworzenia Muzeum Powstań Śląskich powstał w 2011 r., który decyzją Sejmiku Woj. Śląskiego obchodzony był w regionie jako Rok Pamięci Powstań Śląskich. Radni Świętochłowic uchwalili utworzenie Muzeum Powstań Śląskich w połowie 2012 r.
Pierwsze powstanie śląskie wybuchło spontanicznie w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 r., było walką polskiej ludności chcącej przyłączenia regionu do Polski. Objęło tereny powiatu rybnickiego i pszczyńskiego oraz część okręgu przemysłowego. Jego bezpośrednią przyczyną była masakra górników z kopalni "Mysłowice", którzy domagali się zaległych wypłat. Kiedy 15 sierpnia 1919 r. tłum wtargnął przez bramę, niemieckie wojsko otworzyło ogień. Zginęło wtedy 7 górników, 2 kobiety i 13-letni chłopiec. Powstanie upadło po 10 dniach.
Rok później, 19 sierpnia 1920 r., wybuchło II powstanie śląskie, które objęło praktycznie cały okręg przemysłowy. Nie był to zryw spontaniczny, ale ogłoszony przez Dowództwo Główne Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska i Polski Komisariat Plebiscytowy (Polskim Komisarzem Plebiscytowym był Wojciech Korfanty). Głównym celem drugiej walki zbrojnej Ślązaków było wyparcie niemieckiej Policji Bezpieczeństwa z obszaru plebiscytowego i zastąpienie jej strażą obywatelską, a następnie - nowoutworzoną policją plebiscytową.
20 marca 1921 r. na Górnym Śląsku odbył się plebiscyt. W głosowaniu dopuszczono udział osób, które wcześniej wyemigrowały ze Śląska. W tym celu z Niemiec przyjechało 182 tys. emigrantów, z Polski - 10 tys. Głosowało ok. 97 proc. uprawnionych osób, z czego ok. 19 proc. stanowili wcześniejsi emigranci. Za przynależnością do Polski opowiedziała się mniejszość - 40,3 proc. głosujących.
Po plebiscycie, w reakcji na niekorzystny dla Polski podział Górnego Śląska (Polska miała otrzymać tylko powiaty pszczyński i rybnicki), wybuchło trzecie powstanie śląskie, w nocy z 2 na 3 maja 1921 r. W wyniku trzeciego powstania Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Z terenu objętego plebiscytem do Polski przyłączono 29 proc. obszaru i 46 proc. ludności.(PAP)
kon/ gma/ je/
