Prezydent Andrzej Duda składa wieniec przed pomnikiem Żołnierzy Wyklętych na starym cmentarzu w Żorach. Fot. PAP/A. Grygiel
Kwiaty na grobie powstańców śląskich oraz pod pomnikiem żołnierzy wyklętych złożył w poniedziałek w Żorach (Śląskie) prezydent Andrzej Duda. Prezydent po południu spotka się także w tym mieście z mieszkańcami. Planowane jest jego wystąpienie.
Andrzej Duda przyjechał do 60-tysięcznych Żor na zaproszenie władz miasta i wojewody śląskiego Jarosława Wieczorka. Pierwszym punktem jego wizyty było złożenie kwiatów na grobie powstańców śląskich oraz pod Pomnikiem Żołnierzy Wyklętych na zabytkowym XIX-wiecznym cmentarzu parafii św. Filipa i Jakuba w centrum miasta.
Jak powiedział PAP Tomasz Górecki z Muzeum Miejskiego w Żorach, w zbiorowej mogile pochowani są tam powstańcy z 13. Żorskiego Pułku Piechoty polegli w 1921 r. podczas III Powstania Śląskiego w trakcie walk w okolicach Raciborza oraz w rejonie Góry Świętej Anny.
Na nagrobku, którym w latach 70. ub. wieku zastąpiono pierwotną powstańczą mogiłę, umieszczono nazwiska czterech poległych szeregowych: Rudolfa Buchty, Franciszka Kumora, Piotra Paździora i Jana Tesznera. Najmłodszy miał 19 lat, najstarszy 23 lata. Wiadomo m.in., że jeden z nich zmarł już po zakończeniu walk, najpewniej wskutek odniesionych obrażeń.
Prezydent uczcił też w Żorach pamięć żołnierzy wyklętych, składając kwiaty przed poświęconym ich pamięci pomnikiem, odsłoniętym w listopadzie 2013 r. Monument ten znajduje się na tej samej nekropolii. Jego głównym elementem jest płaskorzeźba orła wyrywającego się zza krat, przytwierdzona do betonowych bloków.
„W 1945 i 1946 r. działało na terenie Żor i w okolicach podziemie niepodległościowe, głównie z organizacji Konspiracyjne Wojsko Polskie. Działał tu oddział Komendy Powiatowej +Leśniczówka+ dowodzony przez porucznika Wiktora Kanię, rozbity w 1946 r.” - wyjaśnił Górecki.
Na obelisku, przy wojskowym krzyżu - odznace Konspiracyjnego Wojska Polskiego - umieszczono napis: "Żołnierzom Wyklętym Mieszkańcy Żor", a obok nazwiska poległych i zamordowanych w okolicy żołnierzy antykomunistycznego podziemia.
„To nazwiska ludzi, o których wiemy, że działali. Znamy zwykle nazwiska, jeżeli ktoś wpadł, został zastrzelony lub odsiedział później wyrok. O większości tych, którzy działali i mieli to szczęście, że nie zostali złapani, pewnie już nigdy nie będziemy wiedzieli. Ludzie są bardzo ostrożni w opowiadaniu o tych czasach” - zaznaczył historyk Muzeum Miejskiego w Żorach.
Żorski Pomnik Żołnierzy Wyklętych mimo lokalizacji na cmentarzu ma znaczenie symboliczne, nie chowano w tym miejscu szczątków poległych. Prochy pochodzącego z Żor porucznika Kani spoczywają dziś na innym cmentarzu w tym mieście.
Po południu zaplanowano spotkanie prezydenta Dudy z mieszkańcami miasta w mieszczącej ponad 1,2 tys. osób hali sportowej Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. Prezydent ma również spotkać się z samorządowcami.(PAP)
autorzy: Mateusz Babak, Marek Błoński
mtb/ mab/ mok/
