Prof. Mazur: Uczciwość w podejściu do prawdy historycznej miała dla Giedroycia wymiar polityczny

„Giedroyc powołał do życia +Zeszyty Historyczne+ z kilku powodów. Z pewnością dlatego, że uważał, iż w tym czasie w komunistycznej Polsce fałszowano fakty historyczne z wręcz orwellowską konsekwencją. Był też przekonany, że należy przeciwstawić się obecnej w środowiskach emigracyjnych historycznej mitomanii uprawianej +ku pokrzepieniu serc+. Nie podobało mu się również to, że istniało wiele problemów historycznych, których poruszanie było źle widziane wśród polskich emigrantów” -  powiedziała dr Małgorzata Ptasińska.

„Celem Giedroycia – jak zresztą sam o tym pisał – było stworzenie pisma, które szukałoby obiektywnej prawdy, a nie przykrawało fakty do jakiejkolwiek koncepcji historycznej, czy historiozoficznej” - dodała dr Ptasińska.

Prof. Grzegorz Mazur podkreślał, że uczciwość w podejściu do prawdy historycznej miała dla Giedroycia istotny wymiar polityczny. „Redaktor +Zeszytów Historycznych+ był przekonany, że walka z panowaniem sowieckim nad Europą Środkową i Wschodnią toczy się również w dużej mierze na obszarze kultury. Tym samym, jest w swej istocie walką o pamięć” - zaznaczył prof. Mazur.

Grzegorz Mazur: Uczciwość w podejściu do prawdy historycznej miała dla Giedroycia istotny wymiar polityczny. Redaktor "Zeszytów Historycznych" był przekonany, że walka z panowaniem sowieckim nad Europą Środkową i Wschodnią toczy się również w dużej mierze na obszarze kultury. Tym samym, jest w swej istocie walką o pamięć.

Historyk podkreślił również, że dla Giedroycia ważnym strategiczne celem było unormowanie stosunków z sąsiadami Polski. Realizacji tego zadania służyła nie tylko „Kultura”, ale również „Zeszyty Historyczne”. Intelektualista był jednak głęboko przeświadczony, że nie należy i nie można dla porozumienia poświęcać prawdy, np. w kwestii relacji polsko-ukraińskich. „Giedroyc nie wahał się publikować tekstów, które były krytyczne względem Ukraińców. Twierdził, że zarówno w polskim jak i ukraińskim interesie leży znormalizowanie wzajemnych stosunków. Był jednocześnie głęboko przekonany, że wymaga to powiedzenia sobie całej prawdy i tylko prawdy” - podkreślił prof. Mazur.

Celem konferencji – jak podali w materiałach informacyjnych organizatorzy – było nie tyle dokonanie bilansu zawartości „Zeszytów Historycznych”, co pokazanie ich miejsca i znaczenia w  polskiej historiografii po II wojnie światowej.

Wykłady i dyskusje odbywały się w następujących sesjach tematycznych: „Między historią a polityką. Wokół koncepcji periodyku historycznego Jerzego Giedroycia”, „Twórcy i autorzy +Zeszytów Historycznych+” i „Wokół głównych idei”.

Niedługo po zakończeniu II wojny światowej, w marcu 1946 roku Jerzy Giedroyc wraz z Józefem Czapskim, Gustawem Herlingiem-Grudzińskim oraz Zofią i Zygmuntem Hertzami założyli w Rzymie wydawnictwo dla demobilizowanych żołnierzy - Instytut Literacki, który rok później został przeniesiony do do Maisons-Laffitte pod Paryżem. W lipcu 1947 r. ukazał się pierwszy numer "Kultury". W 1953 roku zaczęły się ukazywać pozycje serii wydawniczej Biblioteka "Kultury", obejmującej dzieła literackie oraz książki o charakterze politycznym i pamiętnikarskim. W jej ramach, od 1962 r. ukazywały się "Zeszyty Historyczne". Głównym przedmiotem zainteresowania pisma była najnowsza historia Polski i krajów środkowoeuropejskich. Periodyk istniał do 2010 roku.

Zdaniem twórców konferencji, „Zeszyty Historyczne” zajmowały wśród polskich pism historycznych szczególne miejsce, o czym decydowała indywidualność ich twórcy -  Jerzego Giedroycia – oraz stworzony przez niego zespół autorów oraz istotność poruszanych na łamach pisma problemów.

Organizatorami konferencji byli Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Instytut Literacki w Paryżu oraz Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego.

Robert Jurszo

jur/ ls/