August Cieszkowski był w XIX wieku jednym z najbardziej światłych Polaków - uznał Sejm, który w piątek jednomyślnie przyjął uchwałę upamiętniającą tego uczonego, filozofa i ekonomistę, obrońcę polskiego interesu narodowego w parlamencie pruskim.
"W dwusetną rocznicę urodzin Augusta Cieszkowskiego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej postanawia oddać hołd temu wyjątkowemu uczonemu, pisarzowi, politykowi, patriocie, działaczowi społecznemu i gospodarczemu, intelektualiście i publicyście" - brzmi tekst przyjętej uchwały.
W historii XIX-wiecznej myśli naukowej - jak czytamy w uchwale - Cieszkowski był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej filozofii romantycznej i myśli mesjanistycznej. "Jego dokonania na polu nauki i na rzecz rozwoju myśli naukowej, walka słowem o sprawę narodową, kult pracy organicznej i twórczy patriotyzm zachowują dziś szczególną aktualność. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 200. rocznicę urodzin Augusta Cieszkowskiego widzi w nim jednego z najbardziej światłych Polaków XIX wieku" - głosi uchwała.
W uzasadnieniu uchwały podkreślono, że August Cieszkowski to jeden z najznamienitszych w XIX w. polskich działaczy społecznych i narodowych oraz naukowców. "Cieszkowski stawiał na naukę, wykształcenie i rozwój. Pragnął świadomego i patriotycznego społeczeństwa, które miało odmienić losy ukochanej Polski" - czytamy w uzasadnieniu.
W uzasadnieniu uchwały, którą w tym tygodniu opracowywała sejmowa komisja kultury, podkreślono, że August Cieszkowski (1814-1894) to jeden z najznamienitszych w XIX w. polskich działaczy społecznych i narodowych oraz naukowców. "Reprezentował ten odłam działających na rzecz sprawy narodowej, którego przedstawiciele zasługiwali się społeczeństwu pracą, a nie szablą. Cieszkowski stawiał na naukę, wykształcenie i rozwój. Pragnął świadomego i patriotycznego społeczeństwa, które miało odmienić losy ukochanej Polski" - czytamy w uzasadnieniu.
Cieszkowski urodził się w Suchej na Podlasiu, na terenie zaboru rosyjskiego. Jego działalność związana była z trzema zaborami, a najsilniej z Wielkopolską w zaborze pruskim. W 1841 r. osiadł na terenie dzisiejszego powiatu złotowskiego (Debrzno Wieś i Trudna). Następnie w 1842 r. nabył majątek w Wierzenicy koło Swarzędza. Prowadził stamtąd działalność polityczną i społeczną w interesie narodowym, reprezentował Polaków w parlamencie pruskim, a od 1860 r. był prezesem Koła Polskiego.
Na początku swojej działalności parlamentarnej, podczas zjazdu polskiego we Wrocławiu, Cieszkowski ułożył odezwę nawołującą do powszechnego porozumienia między państwami i powszechnego rozbrojenia. Przyczynił się do powstania Ligi Narodowej Polskiej, której celem było "utrzymanie, bronienie, popieranie i rozwijanie sprawy narodowej polskiej na drodze jawności i legalności". W parlamencie występował z wnioskami np. o powiększenie liczby szkół średnich dla Polaków i założenie uniwersytetu w Poznaniu z polskim językiem wykładowym.
Współtworzył Towarzystwo Przyjaciół Nauk Poznańskich, założył jedno z pierwszych w Wielkopolsce kółek rolniczych. W Wierzenicy wprowadził w życie własny pomysł dopuszczenia robotników folwarcznych do udziału w zyskach z gospodarstwa. Realizując ideę postępu technicznego w rolnictwie i leśnictwie, sprowadzał pierwsze maszyny parowe od Hipolita Cegielskiego. W docenieniu jego pracy oferowano mu tekę pruskiego ministra finansów, której nie przyjął, nie chcąc działać wbrew interesowi narodowemu.
Doceniany jako uczony w całej Europie, Cieszkowski napisał książki m.in. z zakresu ekonomii (np. "O kredycie i obiegu") i filozofii (np. "Prolegomena do historiozofii", "Bóg i palingeneza", "Ojcze nasz"). Krytykował Hegla, ale przejął jego metodę dialektyczną; był zwolennikiem filozofii czynu wspierającą jego koncepcje mesjanistyczne. (PAP)
nno/ ls/
