Okolicznościową uchwałą oraz otwarciem wystawy "Górny Śląsk – czas Powstań Śląskich" Senat uczcił w czwartek przypadającą w tym roku 90. rocznicę powrotu Górnego Śląska do Polski.
Senatorowie przypomnieli okoliczności powrotu części Górnego Śląska do Rzeczpospolitej, podkreślając wagę tego faktu dla odradzającej się po zaborach Polski.
"W dniu 20 czerwca 1922 r. wojsko polskie – entuzjastycznie witane – przekroczyło granicę koło Szopienic i wkroczyło na Śląsk. Pierwszym wojewodą śląskim został Józef Rymer. Po wielowiekowej rozłące część Śląska wróciła do Macierzy, zaś polska mowa do szkół i urzędów. Tym aktem zakończył się proces formowania państwa polskiego oraz kształtowania jego zachodniej granicy po I wojnie światowej" - napisano w uchwale.
Senat oddał też hołd bohaterom powstań śląskich za ich "bezprzykładne męstwo i poświęcenie" oraz przypomniał o cenie, jaką zapłacili za swój patriotyzm - wywózkach do ZSRR podczas II wojny i szykanach w PRL. "Przechowywane przez wieki w śląskich rodzinach polskość i miłość do Ojczyzny wzbudzają najwyższy szacunek i wyrazy uznania. Postawy takie przyczyniły się ostatecznie do spełnienia nadziei o powrocie Śląska do Macierzy" - podkreślono w dokumencie.
Senat oddał też hołd bohaterom powstań śląskich za ich "bezprzykładne męstwo i poświęcenie" oraz przypomniał o cenie, jaką zapłacili za swój patriotyzm - wywózkach do ZSRR podczas II wojny i szykanach w PRL.
Wcześniej marszałek Senatu Bogdan Borusewicz otworzył w holu izby wystawę "Górny Śląsk – czas Powstań Śląskich". Znalazły się na niej m.in. zdjęcia dokumentujące powitanie Wojska Polskiego w Katowicach, mapa prezentująca wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku i kalendarium wydarzeń. "Górny Śląsk jest miejscem szczególnym. Jego historia jest dość zawiła - po I wojnie były tam trzy powstania, plebiscyt, część Górnego Śląska została przekazana Polsce, część - Niemcom" - przypomniał Borusewicz.
Część Górnego Śląska, która wróciła do Polski w wyniku plebiscytu i III Powstania Śląskiego, faktycznie została przejęta przez Rzeczpospolitą dopiero rok później, w czerwcu 1922 r.
W latach 1919-21 ważyła się sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. wzmogło działający tam polski ruch narodowy zwalczany przez niemiecką administrację. Konsekwencją walk o polskie wpływy narodowe były m.in. trzy powstania śląskie.
Zorganizowany w celu wyznaczenia nowych granic plebiscyt na Śląsku odbył się 20 marca 1921 r. W głosowaniu mogły wziąć udział także osoby, które wcześniej wyemigrowały z tych terenów. W związku ze ściągnięciem z Niemiec blisko 200 tys. emigrantów, głosujący za przynależnością do Polski znaleźli się w mniejszości, stanowiąc 40,3 proc.
Komisja Plebiscytowa przyznała prawie cały obszar Niemcom. Jednak po ostatnim powstaniu śląskim zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale. Z obszaru plebiscytowego przyłączono 29 proc. ziem i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna.
15 czerwca 1922 r. Komisja Międzysojusznicza zawiadomiła rządy Polski i Niemiec, że w ciągu miesiąca powinny objąć przyznane terytoria. Przejmowanie dokonywało się w kilku etapach.
W Katowicach 17 czerwca 1922 r. rozwiązano najpierw miejscową policję, której miejsce zajęli polscy funkcjonariusze. 19 czerwca na katowickim Rynku odbyła się parada wchodzących w skład wojsk alianckich oddziałów francuskich i ich wymarsz z Katowic. Uroczystość powitania Wojska Polskiego odbyła się 20 czerwca. Oddziały polskiej kawalerii pod wodzą gen. Stanisława Szeptyckiego przedefilowały na katowicki rynek, gdzie odprawiono uroczystą mszę św.
16 lipca 1922 r. odbyła się w Katowicach uroczystość zjednoczenia Górnego Śląska z Polską. Podpisano wówczas Akt Objęcia Górnego Śląska. We wrześniu odbyły się wybory do Sejmu Śląskiego, którego funkcjonowanie w ramach autonomii gwarantowała ustawa konstytucyjna.
Autonomiczne województwo śląskie z sejmem i skarbem stanowiło nieodłączną część Rzeczypospolitej, mimo że w okresie przejściowym - do 1937 r. - obowiązywały tam prawa gwarantowane ludności polskiej i niemieckiej na całym Górnym Śląsku przez polsko-niemiecką konwencję, nazywaną genewską lub górnośląską. (PAP)
akn/ hes/
