Samorząd Mysłowic przygotowuje całoroczny program wydarzeń upamiętniających przypadającą w tym roku setną rocznicę wybuchu I Powstania Śląskiego. Impuls do rozpoczęcia powstania dała masakra przed kopalnią Mysłowice 15 sierpnia 1919 roku.
"Po otwarciu ognia przez oddział Grenzschutzu (niemieckiej straży granicznej - PAP) zginęło siedmiu górników, dwie kobiety i 13-letni chłopiec. Nasze miasto chce godnie uczcić setną rocznicę tych wydarzeń” – podał Urząd Miasta w Mysłowicach.
Prezydent miasta Dariusz Wójtowicz zapowiedział, że główne uroczystości rocznicowe odbędą się w Mysłowicach 14 sierpnia, kiedy zaplanowano rekonstrukcję wydarzeń sprzed stu lat udziałem profesjonalnych aktorów w roli narratorów zdarzeń.
Kulminacyjna inscenizacja, przy współudziale grup rekonstrukcjach i aktorów, planowana jest tego dnia na godz. 17.30 pod kopalnią Mysłowice. W dalszej części obchodów odbędzie się nabożeństwo przed bramą kopalni oraz odsłonięcie nowego pomnika Powstańców Śląskich na terenie KWK Mysłowice, z udziałem władz państwowych, regionalnych i miejskich.
Finalnym, najbardziej spektakularnym punktem programu będzie koncert powstańczy na terenie likwidowanej obecnie kopalni Mysłowice. Będzie to impreza masowa na ok. 5 tys. osób, połączona z mappingiem, czyli widowiskiem audiowizualnym. Podczas koncertu obecni będą aktorzy, biorący wcześniej udział w rekonstrukcjach wydarzeń. Uczestnicy koncertu będą mogli wykonać pamiątkowe zdjęcia.
Mysłowickie uroczystości rocznicowe odbędą się we współpracy z władzami Urzędu Marszałkowskiego Woj. Śląskiego w Katowicach oraz Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.
Wcześniej, 11 lutego, porozumienie na lata 2019-2022 o współpracy przy organizacji obchodów setnych rocznic powstań śląskich oraz przyłączenia części Górnego Śląska do Polski zawarli w Katowicach wojewoda śląski Jarosław Wieczorek i marszałek woj. śląskiego Jakub Chełstowski.
Przedstawiciele administracji publicznej i władzy samorządowej wyrazili w porozumieniu wolę współpracy przy organizacji i popularyzacji obchodów upamiętniających ważne dla woj. śląskiego wydarzenia. Zdecydowali o powołaniu komitetu honorowego i zespołów roboczych do realizacji poszczególnych inicjatyw. Szczegóły mają być znane na początku marca.
I powstanie śląskie było - według historycznych opracowań - spontanicznym zrywem polskiej ludności, którego celem miało być przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Upadło po 10 dniach, przygotowując jednak grunt do dwóch kolejnych powstań w następnych latach.
Powstanie wybuchło w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 r. i objęło tereny powiatu rybnickiego i pszczyńskiego oraz część okręgu przemysłowego. Na jego czele stanął śląski działacz polityczny Alfons Zgrzebniok, który wraz ze swoim sztabem przebywał w Sosnowcu.
Bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania była masakra górników z kopalni Mysłowice, którzy domagali się zaległych wypłat. Kiedy 15 sierpnia 1919 r. tłum wtargnął przez bramę, niemieckie wojsko otworzyło ogień. Zginęło wtedy siedmiu górników, dwie kobiety i trzynastoletni chłopiec.
Na Śląsku wrzało jednak wcześniej. W maju na konferencji w Wersalu zadecydowano, że o przynależności atrakcyjnych gospodarczo terenów Śląska przesądzi plebiscyt. Wobec trudności gospodarczych w regionie pracę przerwało 40 kopalń. Górnicy nie otrzymywali pensji, więc zdecydowali się na strajk generalny.
Dzień po masakrze w Mysłowicach mieszkańcy śląskich miast zaczęli atakować posterunki Grenschutzu - niemieckiej straży granicznej. Opanowali m.in. Tychy, Radzionków, Piekary i część Katowic, w tym dworzec kolejowy w Katowicach-Ligocie. Niemcom udało się wkrótce odbić te punkty. Wobec przewagi wroga, 24 sierpnia dowódcy Powstania wstrzymali walki. 26 sierpnia, wobec braku pomocy ze strony państwa polskiego i koalicji, walka mieszkańców Śląska dobiegła końca.
Nieprzygotowane organizacyjnie powstanie nie zakończyło się sukcesem politycznym, zwróciło jednak uwagę międzynarodowej społeczności na sprawę Śląska. Pod jej naciskiem Niemcy ogłosili amnestię dla uczestników powstania.
Rok później, również w sierpniu, wybuchło drugie powstanie śląskie, zaś efektem rozpoczętego w kolejnym roku (w nocy z 2 na 3 maja 1921 r.) trzeciego powstania było przyznanie Polsce znacząco większej części Górnego Śląska niż zamierzano po marcowym (w 1921 r.) plebiscycie w sprawie przynależności państwowej tych ziem. Powstania śląskie to jedyne - obok wielkopolskiego - zakończone sukcesem polskie powstania.(PAP)
autor: Marek Błoński
mab/ agz/
