26.05.2009 Warszawa (PAP) - O relacjach polsko-sowieckich w końcu lat 80., w tym próbach nawiązania przez ludzi opozycji kontaktów z Kremlem, traktuje najnowsza książka historyka i politologa dr hab. Antoniego Dudka "Zmierzch dyktatury. Polska lat 1986-1989 w świetle dokumentów".
"Książka ta prezentuje wybór dokumentów z akt partyjnych PZPR, Służby Bezpieczeństwa, a także z archiwaliów przechowywanych w fundacji Michaiła Gorbaczowa w Moskwie, które pokazują zmierzch dyktatury komunistycznej w Polsce" - powiedział na wtorkowej promocji książki dyrektor Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej (BEP IPN) dr Łukasz Kamiński.
Książka jest pierwszym tomem dwutomowego dzieła Dudka, przybliżającego zagadnienia, które w dotychczasowych badaniach nad przełomem ustrojowym 1989 r. były słabiej udokumentowane źródłowo. Wśród nich chodzi przede wszystkim o stosunek władz ZSRR do przemian w Polsce, dojrzewanie ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego do politycznych reform, a także o rolę, jaką w tym ostatnim procesie odegrały analizy tworzone przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa.
"W tytule książki słowo +zmierzch+ jest nieprzypadkowe i trafnie wybrane przez autora, ponieważ w latach 1986-1989 nie mieliśmy do czynienia z żadnym gwałtownym załamaniem komunizmu, ale raczej z procesem obumierania różnych struktur władzy, za którym stała historia Solidarności" - ocenił Kamiński.
W książce Dudka znajduje się 85 dokumentów dotyczących m.in. posiedzeń Biura Politycznego KC PZPR, wypowiedzi gen. Wojciecha Jaruzelskiego, tajnych notatek Służby Bezpieczeństwa, a także szyfrogramy ambasadora PRL w Moskwie Włodzimierza Natorfa oraz zapisy lub protokoły rozmów Michaiła Gorbaczowa z przedstawicielami władzy PRL m.in. Jaruzelskim, Rakowskim, Messnerem, Urbanem.
Według Kamińskiego, szczególnie intrygującym wątkiem książki Dudka jest sprawa poszukiwań przez władze sowieckie kontaktów z niektórymi gremiami opozycji w Polsce, a także próba nawiązania przez polską opozycję kontaktów z Kremlem. "To pokazuje, że strona sowiecka aktywnie próbowała znaleźć partnerów do rozmów na temat politycznej przyszłości Polski" - mówił historyk.
"Wśród dokumentów znajduje się także zapis rozmowy między Gorbaczowem a Rakowskim, którego lektura uświadamia, że strona sowiecka doskonale zdawała sobie sprawę z niuansów polskiej sceny opozycyjnej, a także posiadała pełne charakterystyki jej czołowych działaczy" - zaznaczył Kamiński.
Jak podkreślił, innym ważnym wątkiem, który porusza książka Dudka, są "ogromne obawy sowietów u schyłku lat 80. związane z integracją europejską". "Wyraźnie o tym świadczą dwa sprawozdania z lata 1988 r." - dodał historyk.
Wśród nich jest m.in. dokument zapisów rozmów ze spotkania członków Doradczego Komitetu Politycznego Układu Warszawskiego, na którym przywódca Bułgarskiej Partii Komunistycznej Todor Żiwkow zwraca uwagę, że "tam, na Zachodzie, naprawdę dążą do takiego zjednoczenia, jakiego jeszcze kapitalizm nie znał". "Do 1992 r. powstanie jakościowo nowy rynek. I jaki będzie jego stosunek do nas - oto jest pytanie" - martwił się Żiwkow.
Książka Antoniego Dudka ukazała się nakładem IPN w serii "Dokumenty", w której publikowane są nieznane dotychczas materiały archiwalne dotyczące najnowszej historii Polski. Pokazują one różne formy represji, jakich obywatele polscy doświadczyli w latach 1939-1989 ze strony władz nazistowskich i komunistycznych oraz zorganizowane i spontaniczne przejawy oporu społecznego. (PAP)
nno/ hes/ gma/
Książka jest pierwszym tomem dwutomowego dzieła Dudka, przybliżającego zagadnienia, które w dotychczasowych badaniach nad przełomem ustrojowym 1989 r. były słabiej udokumentowane źródłowo. Wśród nich chodzi przede wszystkim o stosunek władz ZSRR do przemian w Polsce, dojrzewanie ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego do politycznych reform, a także o rolę, jaką w tym ostatnim procesie odegrały analizy tworzone przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa.
"W tytule książki słowo +zmierzch+ jest nieprzypadkowe i trafnie wybrane przez autora, ponieważ w latach 1986-1989 nie mieliśmy do czynienia z żadnym gwałtownym załamaniem komunizmu, ale raczej z procesem obumierania różnych struktur władzy, za którym stała historia Solidarności" - ocenił Kamiński.
W książce Dudka znajduje się 85 dokumentów dotyczących m.in. posiedzeń Biura Politycznego KC PZPR, wypowiedzi gen. Wojciecha Jaruzelskiego, tajnych notatek Służby Bezpieczeństwa, a także szyfrogramy ambasadora PRL w Moskwie Włodzimierza Natorfa oraz zapisy lub protokoły rozmów Michaiła Gorbaczowa z przedstawicielami władzy PRL m.in. Jaruzelskim, Rakowskim, Messnerem, Urbanem.
Według Kamińskiego, szczególnie intrygującym wątkiem książki Dudka jest sprawa poszukiwań przez władze sowieckie kontaktów z niektórymi gremiami opozycji w Polsce, a także próba nawiązania przez polską opozycję kontaktów z Kremlem. "To pokazuje, że strona sowiecka aktywnie próbowała znaleźć partnerów do rozmów na temat politycznej przyszłości Polski" - mówił historyk.
"Wśród dokumentów znajduje się także zapis rozmowy między Gorbaczowem a Rakowskim, którego lektura uświadamia, że strona sowiecka doskonale zdawała sobie sprawę z niuansów polskiej sceny opozycyjnej, a także posiadała pełne charakterystyki jej czołowych działaczy" - zaznaczył Kamiński.
Jak podkreślił, innym ważnym wątkiem, który porusza książka Dudka, są "ogromne obawy sowietów u schyłku lat 80. związane z integracją europejską". "Wyraźnie o tym świadczą dwa sprawozdania z lata 1988 r." - dodał historyk.
Wśród nich jest m.in. dokument zapisów rozmów ze spotkania członków Doradczego Komitetu Politycznego Układu Warszawskiego, na którym przywódca Bułgarskiej Partii Komunistycznej Todor Żiwkow zwraca uwagę, że "tam, na Zachodzie, naprawdę dążą do takiego zjednoczenia, jakiego jeszcze kapitalizm nie znał". "Do 1992 r. powstanie jakościowo nowy rynek. I jaki będzie jego stosunek do nas - oto jest pytanie" - martwił się Żiwkow.
Książka Antoniego Dudka ukazała się nakładem IPN w serii "Dokumenty", w której publikowane są nieznane dotychczas materiały archiwalne dotyczące najnowszej historii Polski. Pokazują one różne formy represji, jakich obywatele polscy doświadczyli w latach 1939-1989 ze strony władz nazistowskich i komunistycznych oraz zorganizowane i spontaniczne przejawy oporu społecznego. (PAP)
nno/ hes/ gma/
