Pogrzeb ekshumowanych szczątków polskich ofiar zbrodni wołyńskiej na terenie dawnej wsi Puźniki w dzisiejszym obwodzie tarnopolskim na zachodzie Ukrainy. Fot. PAP/Vladyslav Musiienko
Resort kultury w opublikowanym we wtorek komunikacie podsumował działalność Polsko-Ukraińskiej Grupy Roboczej ds. godnych pochówków w 2025 r. Podkreślono ogromne zaangażowanie grupy ekspertów w proces negocjacji, a także licznych osób i instytucji w prace poszukiwawcze, ekshumacyjne i organizację pogrzebów.
Na 2026 rok zaplanowano również poszukiwania i ekshumacje po stronie ukraińskiej: w Ugłach oraz na terenie dawnych wsi: Huta Pieniacka oraz Ostrówki. Odpowiednie zgody w tej sprawie zostały potwierdzone - zaznaczono w komunikacie.
„W Polsce analogiczne prace zaplanowane są w Sahryniu i Łaskowie. Strony podkreślają, że w oparciu o odpowiednie procedury prawne i administracyjne spodziewają się też kontynuacji prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych na podstawie kolejnych wniosków, złożonych w 2025 roku i tych które będą złożone w przyszłości, przez podmioty zarówno z Polski, jak i z Ukrainy, zwłaszcza z Instytutu Pamięci Narodowej, Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, a także innych organizacji zarówno polskich jak i ukraińskich” - wskazał resort.
"Jesteśmy przekonani, że wspólna pamięć oraz gotowość do porozumienia zbliżają nasze narody w imię wspólnych wartości opartych na chrześcijańskiej tradycji, poszanowaniu praw człowieka, dobrym sąsiedztwie w Europie oraz sprzeciwie wobec rosyjskiego imperializmu."
Jak zaznaczono w komunikacie, podczas pięciu posiedzeń Grupy Roboczej, które odbyły się w 2025 roku (25 stycznia we Lwowie, 30 marca w Warszawie, 24 października we Lwowie, 14 listopada w Mościskach oraz 16 grudnia w Warszawie) strony monitorowały stan prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych w 2025 r. oraz potwierdziły konieczność stopniowej realizacji wszystkich złożonych przez podmioty z obu państw wniosków dotyczących prowadzenia prac poszukiwawczo-ekshumacyjnych, z uwzględnieniem dostępnych zasobów oraz sytuacji bezpieczeństwa wynikającej z agresji Federacji Rosyjskiej przeciwko Ukrainie.
Ministerstwo wskazało, że w 2025 r., w ramach wspólnych ukraińsko-polskich badań na terytorium Ukrainy, przeprowadzone zostały prace ekshumacyjne na terenie dawnej wsi Puźniki (obwód tarnopolski) oraz dawnej wsi Stare Zboiska (obecnie w granicach Lwowa). Na podstawie ich wyników ekshumowane ciała zostały uroczyście pochowane 6 września i 14 listopada, z udziałem rodzin ofiar, duchowieństwa i przedstawicieli władz oraz organizacji społecznych obu państw. Ukraińska ekspedycja z udziałem strony polskiej przeprowadziła prace poszukiwawcze we wsi Jureczkowa (województwo podkarpackie). Jeszcze w 2025 roku planowany jest rekonesans badawczy we wsi Ugły (obwód rówieński, Ukraina) w celu przygotowania pełnowymiarowych prac poszukiwawczych w 2026 roku.
Zbrodnia w Puźnikach – mniej znany epizod rozprawy ukraińskich nacjonalistów z Polakami
„Podkreślamy ogromne zaangażowanie grupy ekspertów w proces negocjacji, a także licznych osób tudzież instytucji w prace poszukiwawcze, ekshumacyjne i organizację pogrzebów w warunkach wojny i związanych z nią niebezpieczeństw. Bardzo im dziękujemy za ten wkład pracy. Jesteśmy przekonani, że wspólna pamięć oraz gotowość do porozumienia zbliżają nasze narody w imię wspólnych wartości opartych na chrześcijańskiej tradycji, poszanowaniu praw człowieka, dobrym sąsiedztwie w Europie oraz sprzeciwie wobec rosyjskiego imperializmu” - dodał resort.
Ministerstwo przypomniało, że rozmowy premiera RP Donalda Tuska z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim otworzyły w 2024 roku drogę do podjęcia po wieloletniej przerwie sprawy godnego pochówku Polaków i Ukraińców – ofiar wojen i represji, w tym zbrodni popełnionych podczas konfliktu polsko-ukraińskiego z lat 1943-1947. 26 listopada 2024 roku we wspólnym oświadczeniu w Warszawie potwierdzili te ustalenia ministrowie spraw zagranicznych Polski i Ukrainy Radosław Sikorski i Andrij Sybiha. Na tej podstawie, mając także na względzie memorandum z 2022 roku o współpracy w obszarze pamięci narodowej pomiędzy ministerstwami kultury obu państw, ministrowie kultury Polski i Ukrainy Hanna Wróblewska oraz Mykoła Toczycki rozpoczęli ścisłą współpracę. Jest ona kontynuowana przez ich następczynie: Martę Cienkowską i Tetianę Bereżną.
W listopadzie 2024 r. ministrowie kultury obu państw podjęli decyzję o utworzeniu wspólnej Grupy Roboczej ds. godnych pochówków pod przewodnictwem Pawła Kowala, a po stronie ukraińskiej: Andrija Nadżosa (zastąpionego w listopadzie 2025 roku przez Iwana Werbyckiego), którzy zwołali pierwsze posiedzenie grupy 15 grudnia 2024 r. we Lwowie, gdzie ustalono, że głównym zadaniem tej Grupy będzie omówienie i doprowadzenie do pozytywnego rozpatrzenia dotychczasowych wniosków o poszukiwania i ekshumacje złożonych przez obydwie strony do końca 2024 roku. Strony zobowiązały się, że do ustalenia jasnych zasad rozpatrywania tego rodzaju wniosków w przyszłości w oparciu o przejrzystą procedurę administracyjną bez konieczności prowadzenia dodatkowych negocjacji. (PAP)
maku/ lm/
