Na ścianie budynku w Tychach, gdzie 37 lat temu mieściła się siedziba Międzyzakładowej Komisji Założycielskiej NSZZ Solidarność, odsłonięto w piątek pamiątkową tablicę. Przypomniano też historię związku w mieście, znanym wówczas m.in. z browaru i Fabryki Samochodów Małolitrażowych.
"MKZ NSZZ Solidarność Tychy powstała w październiku 1980 r. jako struktura koordynująca działanie komisji założycielskich Solidarności z terenu Tychów i okolic. Latem 1981 r. przynależało do niej 61 struktur zakładowych związku. Była to jedna z pięciu ponadzakładowych struktur, które po strajkach sierpniowo-wrześniowych powstały na terenie ówczesnego województwa katowickiego" - przypomniał w piątek dr Jarosław Neja z katowickiego IPN.
Instytut objął patronat nad piątkowymi uroczystościami, które rozpoczęła msza św. w tyskim kościele pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela. Później historycy i uczestnicy wydarzeń sprzed 37 lat opowiadali o początkach związku w mieście. Rozstrzygnięto też konkurs literacko-historyczny przeprowadzony w szkołach ponadgimnazjalnych, którego motywem przewodnim była wypowiedź św. Jana Pawła II, cytowana na odsłoniętej w piątek tablicy: "Nie chciejcie Ojczyzny, która Was nic nie kosztuje".
Dr Neja przypomniał, że na czele MKZ Tychy stał Leszek Waliszewski, który w lipcu 1981 r. podczas I Walnego Zebrania Delegatów NSZZ Solidarność województwa katowickiego został wybrany na stanowisko przewodniczącego zarządu regionu śląsko-dąbrowskiego związku. Po powstaniu struktur regionalnych MZK Tychy zakończyła działalność.
"W jej miejsce powstała Miejska Komisja Koordynacyjna Solidarności. Działalność tyskich struktur związku przerwało wprowadzenie przez komunistyczne władze stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. Siedziba MKZ/MKK została zajęta przez milicję i SB, część działaczy internowana lub po procesach sądowych umieszczona w więzieniach" - wskazał historyk z IPN.
Osoby pozostające na wolności kontynuowały jednak dalszą działalność związku w podziemiu. Tworzyły się struktury w zakładach pracy, powstała też podziemna Miejska Komisja Koordynacyjna Solidarności.
Wrzesień to czas wielu solidarnościowych rocznic w woj. śląskim. 3 września obchodzono 37. rocznicę podpisania Porozumienia Jastrzębskiego, które było trzecim - po Gdańsku i Szczecinie - porozumieniem zawartym latem 1980 r. między władzami PRL a strajkującymi robotnikami. Natomiast w najbliższy poniedziałek, 11 września, w Dąbrowie Górniczej zaplanowano uroczystości z okazji 37-lecia Porozumienia Katowickiego. Dokument ten, podpisany przez przedstawicieli strajkujących robotników z Huty Katowice w Dąbrowie Górniczej z władzami PRL, przypieczętował powstanie wolnych związków zawodowych i umożliwił ich tworzenie w całej Polsce.
Zapisy dokumentu dotyczyły przede wszystkim gwarancji realizacji Porozumienia Gdańskiego w zakresie powoływania, organizowania i funkcjonowania struktur NSZZ Solidarność na terenie całego kraju. Chodziło o zagwarantowanie, że Porozumienie Gdańskie ma moc obowiązującą w całej Polsce. Stworzyło to formalno-prawne warunki do tego, by mógł powstać ogólnopolski ruch związkowy - Solidarność.
Strona rządowa gwarantowała związkowcom m.in. dostęp do mediów, zwolnienie z obowiązku pracy osób pełniących funkcje związkowe z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, udostępnienie przez dyrekcje lub władze terenowe pomieszczeń na działalność związkową oraz możliwość współdecydowania o sprawach pracowniczych i socjalnych. Kolejny zapis dotyczył zapewnienia Niezależnym Samorządnym Związkom Zawodowym udziału w pracach nad nowymi ustawami m.in. o związkach zawodowych i nowelizacją Kodeksu pracy. Członkom Międzyzakładowego Komitetu Robotniczego oraz osobom wspomagającym komitet zapewniono pełne bezpieczeństwo i swobodę działalności.
Z ramienia Międzyzakładowego Komitetu Robotniczego w Hucie Katowice porozumienie podpisali m.in. przewodniczący komitetu Andrzej Rozpłochowski oraz wiceprzewodniczący Jacek Jagiełka i Bogdan Borkowski. Stronę rządową reprezentowali m.in. minister hutnictwa Franciszek Kaim i dyrektor naczelny Huty Katowice Zbigniew Szałajda.
Obchody 37. rocznicy podpisania Porozumienia Katowickiego i powstania NSZZ Solidarność odbędą się w Dąbrowie Górniczej w poniedziałek. Po mszy w sanktuarium św. Antoniego z Padwy w Dąbrowie Górniczej-Gołonogu nastąpi modlitwa i złożenie kwiatów pod krzyżem za bramą główną dawnej Huty Katowice - dziś dąbrowskiego oddziału koncernu ArcelorMittal Poland. Później zaplanowano uroczystości pod Pomnikiem Porozumienia Katowickiego. (PAP)
mab/ itm/
