Warszawa: uroczystości 93. rocznicy odsłonięcia Grobu Nieznanego Żołnierza

Kasprzyk przypomniał, jak Jan Paweł II, syn oficera II RP, mówił podczas swojej pierwszej pielgrzymki do kraju, że Grób Nieznanego Żołnierza świadczy o tym, na ilu frontach wojennych i powstańczych musiał ginąć polski żołnierz, "aby krwią swoją zaświadczyć o tym, że nie ma Europy sprawiedliwej bez Polski niepodległej na mapie.

Przypomniał, że 2 listopada, w Dzień Zaduszny, przed Grobem Nieznanego Żołnierza wspominamy tych wszystkich, którzy w przeciągu 1000-letniej historii Polski bronili jej suwerenności i wolności. Kasprzyk wspominał "rycerzy spod Cedyni, Grunwaldu, Kircholmu", uczestników polskich powstań, legionistów Piłsudskiego i żołnierzy Polskiej Organizacji Wojskowej, żołnierzy Września '39 roku, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Polskiego Państwa Podziemnego i żołnierzy niezłomnych. "Każdy z nich, poległy za ojczyznę, stawał się ziarnem, które wykwitło niepodległością, tym owocem, który musimy pielęgnować" - powiedział Kasprzyk.

Szef Urzędu ds. Kombatantów przypomniał, że w Grobie Nieznanego Żołnierza leżą szczątki obrońcy Lwowa z listopada 1918 roku. "To był młody ochotnik, nie znamy jego imienia. Ale kiedy otworzono jego trumnę, ten młody obrońca Lwowa przytulał do piersi - jak krzyż - maciejówkę z polskim orłem" - mówił Kasprzyk. Przypomniał, że ów nieznany żołnierz miał zaledwie 15-16 lat i był ochotnikiem, "należał do tych, którzy 1 listopada 1918 roku podjęli heroiczny bój z Ukraińcami o polski Lwów" - przypomniał Kasprzyk.

Ciało żołnierza, który spoczywa w Grobie Nieznanego Żołnierza, wybrano losowo. O otwarcie trumny poproszona została polska Ormianka Jadwiga Zadrugiewicz, opłakująca śmierć swojego syna Konstantego, studenta Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej, jednego z 318 "orląt lwowskich", poległych 17 sierpnia 1920 r. w bitwie pod Zadwórzem, zwanej "polskimi Termopilami".

Z okazji 93. rocznicy powstania Grobu Nieznanego Żołnierza list wystosował minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak. "93 lata temu nasi przodkowie ustanowili Grób Nieznanego Żołnierza. Jak zapisali w akcie erekcyjnym, uczynili to +na wieczną chwałę żołnierskiego bohaterstwa, które nie potrzebuje nazwiska, aby być godnym najwyższej czci+. 2 listopada 1925 roku w arkadach Pałacu Saskiego, przy biciu dzwonów, złożono szczątki nieznanego obrońcy Lwowa zmarłego od ciężkich ran. Reprezentował on symbolicznie wszystkich poległych i bezimiennie pogrzebanych polskich żołnierzy" - przypomniał minister.

Pierwsze inicjatywy mające na celu stworzenie w Polsce miejsca upamiętniającego poległych zrodziły się już w roku 1921. Rada Ministrów na posiedzeniu 25 stycznia 1925 r. na wniosek ministra spraw wojskowych gen. broni Władysława Sikorskiego uchwaliła, że Grób Nieznanego Żołnierza zostanie zlokalizowany w kolumnadzie Pałacu Saskiego. Za twórcę wybrano artystę rzeźbiarza Stanisława Ostrowskiego. 2 listopada 1925 r. do grobu złożono zwłoki bezimiennego żołnierza-ochotnika poległego podczas walk o Lwów, które sprowadzono wcześniej podczas specjalnej ceremonii.

W czasie okupacji niemieckiej Grób Nieznanego Żołnierza był miejscem czczonym przez mieszkańców, którzy oddawali mu cześć poprzez gest uchylenia czapki. Czasem, z narażeniem życia, składano na jego płycie kwiaty. 28 grudnia 1944 r. oddziały niemieckie wycofujące się z Warszawy wysadziły w powietrze Pałac Saski. Budynek został zniszczony, ale Grób Nieznanego Żołnierza ocalał pomimo poważnych uszkodzeń. Tuż po wojnie, w roku 1946 został odbudowany i ponownie odsłonięty. (PAP)

autor: Agata Szwedowicz

aszw/ itm/