Warszawa, 04.06.2019. Brytyjski filozof Roger Scruton. PAP/T. Gzell
Roger Scruton, brytyjski filozof, jeden z najwybitniejszych współczesnych myślicieli konserwatywnych, zmarł w niedzielę w wieku 75 lat. Jak podano w oświadczeniu na jego stronie internetowej, od sześciu miesięcy walczył z rakiem.
Scruton był autorem ponad 50 książek na temat estetyki, moralności i polityki, był także doradcą brytyjskiego rządu.
W czasach komunistycznych wspierał opozycję demokratyczną w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, w szczególności w Czechosłowacji. Z tego powodu został odznaczony wysokimi odznaczeniami państwowymi przez władze Czech, zaś w czerwcu zeszłego roku otrzymał z rąk prezydenta Andrzeja Dudy Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.
Prezydent Andrzej Duda wspomniał zmarłego filozofa. "Wielki Przyjaciel Polaków i wolnej, suwerennej Polski" - napisał w niedzielę wieczorem na Twitterze. Prezydent podkreślił, że Roger Scruton był jednym z najważniejszych filozofów myśli konserwatywnej.
"Ze smutkiem dowiedziałem się o odejściu sir Rogera Scrutona. Od wsparcia dla bojowników o wolność w Europie Wschodniej po ogromny wkład intelektualny w konserwatyzm na Zachodzie, wniósł wyjątkowy wkład w życie publiczne" - napisał na Twitterze brytyjski minister finansów Sajid Javid.
Z kolei historyk Timothy Garton Ash powiedział, że Scruton był "człowiekiem niezwykłego intelektu, wiedzy i poczucia humoru, wielkim wspomożycielem dysydentów z Europy Środkowej i takim prowokacyjnym - czasem oburzającym - konserwatywnym myślicielem, że prawdziwie liberalne społeczeństwo powinno być zadowolone z tego, że może mu stawia mu czoła".
Urodzony w 1944 r. Scruton jako filozof zajmował się przede wszystkim estetyką i filozofią polityczną, w szczególności obroną tradycyjnego konserwatyzmu, który większą wagę przykłada do tradycyjnej moralności i zwyczajów niż wolnego rynku jako recepty na wszystko, co później forsowała premier Margaret Thatcher.
Zdeklarowanym konserwatystą stał się pod wpływem zamieszek studenckich w maju 1968 r. w Paryżu, gdzie akurat wówczas przebywał, w tym w szczególności - jak później mówił - "marksistowskiego bełkotu", który je uzasadniał.
Był autorem ponad 50 książek poświęconych filozofii i polityce, ale też sztuce, muzyce, kulturze, religii i seksualności, autorem komentarzy polityczno-kulturalnych i tekstów krytycznych oraz powieści; był także kompozytorem (m.in. opery "The Minister").
Przez 21 lat (1971-1992) wykładał filozofię i estetykę w Birkbeck College, University of London, był też profesorem wizytującym w Departamencie Filozofii Uniwersytetu Buckingham, wykładał na licznych uniwersytetach, m.in. Princeton, Stanford, Boston University Massachusetts, Louvain, Oslo, Witwatersrand (Płd. Afryka), Waterloo (Ontario), Bordeaux, Cambridge.
Był stałym felietonistą m.in. "The Times", "Financial Times" i "The New Statesman", a także współzałożycielem oraz wieloletnim wydawcą i redaktorem (1982-2001) "The Salisbury Review", kwartalnika poświęconego myśli konserwatywnej.
Otrzymał doktoraty honoris causa Adelphi University (Nowy Jork) oraz Uniwersytetu im. Masaryka w Brnie. Został wyróżniony Nagrodą Pierwszego Czerwca przez miasto Pilzno w uznaniu za współpracę z czechosłowacką opozycją antykomunistyczną i pomoc narodowi czeskiemu w jego oporze przeciwko komunistycznemu reżimowi. Z tego samego powodu został odznaczony orderem przez prezydenta Vaclava Havla.
W czerwcu 2016 r. otrzymał z rąk królowej Elżbiety II tytuł szlachecki za "zasługi na polu filozofii, nauczania i edukacji publicznej".
Jego konsekwentne, ale niezgodne z liberalno-lewicową narracją na uniwersytetach czy w mediach poglądy często sprowadzały na niego kłopoty. Ostatni taki przypadek miał miejsce w kwietniu 2019 r., gdy za wypowiedzi na temat islamu, Chin i finansisty George'a Sorosa został zwolniony z rządowej komisji architektonicznej.
Jego najważniejsze książki to: "Co znaczy konserwatyzm" ("The Meaning of Conservatism", 1980), "Intelektualiści nowej lewicy" ("Thinkers of the New Left", 1985), "Pożądanie" ("Sexual Desire: A Moral Philosophy of the Erotic", 1986), "The Aestetics of Music" (1997), "Jak być konserwatystą" ("How to be a Conservative", 2014) oraz powieść "Notes from Underground" (2014), w której zawarł elementy własnych doświadczeń z pomocy dla antykomunistycznej opozycji w Czechosłowacji.
Z Londynu Bartłomiej Niedziński (PAP)
bjn/ sp/
