Obraz Władysława Siwka, "Wybiórka" więźniów na rozstrzelanie
Władysław Siwek należał do malarzy obdarzonych wręcz fenomenalną pamięcią fotograficzną. Pozostawił po sobie niezwykły reportaż z pobytu w KL Auschwitz. Po wojnie, kiedy tworzone było Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, uczestniczył w urządzaniu wystawy stałej w poobozowych obiektach. Malował wówczas obrazy o tematyce obozowej. Powstało ich kilkadziesiąt. W latach 1951 – 1953 był zatrudniony w Muzeum Auschwitz-Birkenau w charakterze kierownika Wydziału Oświaty, od maja 1952 do kwietnia 1953 roku pełnił obowiązki dyrektora Muzeum.
Po Władysławie Siwku w 1953 roku dyrektorem Muzeum został Stefan Wiernik, więcej czasu spędzający w Komitecie Powiatowym PZPR w Oświęcimiu niż w Muzeum. W 1955 roku niekompetentnego Wiernika zastąpił na tym stanowisku długoletni więzień obozu Auschwitz, Kazimierz Smoleń,który przez trzydzieści pięć lat sprawował tę funkcję do 1990 roku. Jego następcą był Jerzy Wróblewski do 2006 roku, a obecnie już ponad dziesięć lat dyrektorem Muzeum Auschwitz-Birkenau jest dr Piotr M.A. Cywiński.
Nie sposób również pominąć pierwszego dyrektora Muzeum oświęcimskiego, którym był Tadeusz Wąsowicz, więziony w Auschwitz (nr 20035), a następnie w Buchenwaldzie, gdzie odzyskał wolność w kwietniu 1945 roku. Wąsowicz zmarł w listopadzie 1952 roku, pełniąc przez pięć lat wspomnianą funkcję dyrektora Muzeum, które oficjalnie zostało otwarte, siedemdziesiąt lat temu, 14 czerwca 1947 roku.
Ponad dwa tygodnie później Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 2 lipca 1947 roku utworzył Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.
Bratem pierwszego dyrektora Muzeum był Stanisław Wąsowicz (nr 11516), który w wieku czterdziestu lat został rozstrzelany pod Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku nr 11 w dniu 11 listopada 1941 roku.
Była to pierwsza egzekucja pod Ścianą Śmierci dokonana przez strzał w tył głowy z broni małokalibrowej. Skazańcy rozebrani do naga, mając skrępowane z tyłu ręce, byli rozstrzeliwani pojedynczo.
Władysław Siwek urodził się 14 kwietnia 1907 roku w Niepołomicach. W okresie międzywojennym studiował przez pewien czas w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Najbardziej tragiczny okres jego życia przypadł na lata okupacji hitlerowskiej, kiedy w październiku 1940 roku został osadzony w KL Auschwitz, otrzymując numer obozowy 5826.
Początkowo pracował na terenie obozu w najgorszych komandach. Od nieuniknionej śmierci uratowały go umiejętności malarskie, co zapewniło mu pracę w malarni, gdzie jako liternik wykonywał różnego rodzaju szyldy, tabliczki, opaski dla więźniów funkcyjnych: kapo i blokowych. Wykorzystując uzdolnienia artystyczne więźnia esesmani polecali mu malować obrazy o różnej tematyce, a także własne portrety i powiększenia z fotografii na których byli ich znajomi. Na ich polecenie malował również obrazy, przedstawiające rozbudowę KL Auschwitz. Przy okazji prac zleconych mu przez SS wykonywał z narażeniem życia portrety współwięźniów, których w obozie oświęcimskim wykonał około dwóch tysięcy. Wiele z nich zostało przesłanych przez więźniów do rodzinnych domów.
W październiku 1944 roku został przewieziony do Oranienburga i osadzony w KL Sachsenhausen, gdzie uwolniony został dopiero 3 maja 1945 roku przez wojska amerykańskie na trasie ewakuacji więźniów tego obozu w okolicach Schwerina.
Do Polski powrócił w 1947 roku. Rysował portrety zbrodniarzy hitlerowskich podczas procesu czterdziestu członków oświęcimskiej załogi SS, który toczył się tego samego roku w Krakowie. Następnie do 1953 roku pracował, o czym już było wspomniane, w Muzeum Auschwitz-Birkenau, gdzie mieszkał w budynku dawnej komendantury SS. Do dzisiaj kopie jego obrazów można oglądać na wystawie stałej Muzeum w bloku nr 6.
Później, kiedy nie mieszkał już w Oświęcimiu, zajmował się wykonywaniem ilustracji do atlasów, encyklopedii i różnych wydawnictw przyrodniczych. Zasłynął głównie w dziedzinie malarstwa ornitologicznego. Pomnikowym jego dziełem są tablice, w liczbie około 100, przedstawiające wszystkie gatunki ptaków europejskich, zamieszczone w publikacji „Ptaki Europy”, wydanej na rok przed śmiercią ich Autora, który zmarł w Warszawie 27 marca 1983 roku.
Adam Cyra
