Prezydent USA John F. Kennedy na chwilę przed zamachem. /Źródło: Wikipedia
Premier Słowacji Robert Fico jest ostatnią ofiarą zamachu politycznego po tym, jak w środę został postrzelony przez uzbrojonego mężczyznę. Z rąk zamachowców zginęli m.in. prezydent USA John F. Kennedy, premier Indii Indira Gandhi i premier Izraela Icchak Rabin.
Jednym z najbardziej znanych - również w kulturze popularnej - zamachów był ten na Kennedy'ego w 1963 r. Prasę i opinię publiczną od razu zalały teorie spiskowe, łączące śmierć prezydenta z mafią, Fidelem Castro i Kubą, ZSRR czy zmową amerykańskich wojskowych. Propozycji wyjaśniających to, co się stało namnożyło się jeszcze więcej, gdy głównego podejrzanego Lee Harveya Oswalda dwa dni po aresztowaniu przed kamerami telewizyjnymi zastrzelił właściciel nocnego lokalu Jack Ruby.
Stany Zjednoczone mają długą tradycję zamachów na swoich przywódców. W 1865 r. zabity został przez zwolennika Konfederacji prezydent USA Abraham Lincoln, w 1881 r. James A. Garfield a w 1901 r. William McKinley. W niedoszłych zamachach ranni zostali prezydenci Theodore Roosevelt w 1912 r. oraz Ronald Reagan w 1981 r.
Siedem miesięcy po uzyskaniu przez Kongo niepodległości w 1961 r. jednostka policji na rozkaz belgijskiego oficera dokonała zamachu na premiera Patrice Lumumbę po wojskowym zamachu stanu, który obalił jego rząd. W sprawę zaangażowana miała być również CIA. Zabójstwo doprowadziło do pogłębienia się przepaści w stosunkach USA i Afryki i do dziś Lumumba jest ikoną dla wielu afrykańskich nacjonalistów i przypomnieniem zachodniej zdrady.
Były agent CIA o powiązaniach zabójcy Kennedy'ego z Kubą
Prezydent Korei Płd. Park Chung-hee został zastrzelony w restauracji przez swojego przyjaciela, Kim Jae-gyu, szefa koreańskiej Centralnej Agencji Wywiadowczej. Kim powiedział, że zamordował prezydenta, by przywrócić demokrację w państwie rządzonym przez Parka żelazną ręką. Wielu Koreańczyków pozytywnie ocenia rządy Parka z racji tego, że odbudował gospodarkę kraju.
Prezydent Egiptu Anwar Sadat został zastrzelony w 1981 r. Zabójstwa dokonał porucznik Chalid Islambulili z organizacji Egipski Islamski Dżihad. Stali za tym prawdopodobnie arabscy nacjonaliści, którzy sprzeciwiali się negocjacjom pokojowym Sadata z Izraelem i Stanami Zjednoczonymi w związku z porozumieniami z Camp David.
W 1984 r. premier Indii Indira Gandhi zginęła z rąk dwóch swoich ochroniarzy, którzy mieli pomścić w ten sposób zbezczeszczenie Złotej Świątyni sikhów w Pendżabie przez indyjskie wojsko. Premier wydała wcześniej rozkaz ataku na świątynię, ponieważ ta zamieniła się w fortecę okupowaną przez separatystów żądających odłączenia się od Indii i ustanowienia państwa pod nazwą Chalistan.
Nierozwiązane śledztwo w sprawie zamordowania w 1986 r. premiera Szwecji Olofa Palmego umorzono w 2020 r., gdyż samobójstwo popełnił główny podejrzany. Półki archiwum morderstwa charyzmatycznego lidera socjaldemokratów mają łączną długość 225 metrów, a praca ekspertów kosztowała szwedzkie państwo setki milionów koron.
W 1995 r. podczas wiecu poparcia dla izraelsko-palestyńskich negocjacji pokojowych zamordowany został premier Izraela Icchak Rabin. Zamachowcem był skrajnie prawicowy student prawa Jigal Amir, który sprzeciwiał się jakimkolwiek rozmowom z Palestyńczykami.
Zoran Djindjić, pierwszy demokratyczny i prozachodni premier Serbii i jeden z przywódców ruchu, który w październiku 2000 r. obalił Slobodana Miloszevicia został zamordowany w 2003 r. przez agenta służb bezpieczeństwa będącego w spisku z serbskimi gangsterami i policjantami.
W 2004 r. prezydent promoskiewskiej Republiki Czeczenii Achmed Kadyrow zginął w Groznym od wybuchu bomby podłożonej pod trybuną stadionu, na którym odbywała się wojskowa defilada z okazji Dnia Zwycięstwa. Według późniejszych ustaleń, wraz z nim śmierć poniosło około 30 innych osób. Do zorganizowania zamachu przyznał się przywódca czeczeńskich rebeliantów islamskich Szamil Basajew.
Prezydent Libanu Rafik Hariri zginął w zamachu bombowym w Bejrucie w 2005 r. wraz z 22 innymi osobami. Jego zabójstwo wprowadziło ten kraj w największy wewnętrzny kryzys polityczny od czasu wojny domowej w latach 1975-90.
Podobny efekt miał niedawny zamach na prezydenta Haiti Jovenela Moise w lipcu 2021 r., po którym gwałtownie nasiliła się przemoc w państwie. Obecnie gangi kontrolują ok. 80 proc. stolicy.
Zamordowana została także niesprawująca już swojej funkcji była premier Pakistanu Benazir Bhutto. W 2007 r. pierwsza kobieta premier w tym kraju została zastrzelona przez 15-letniego zamachowca-samobójcę po wiecu wyborczym. Także podczas wiecu wyborczego śmiertelnie postrzelony został były premier Japonii, Shinzo Abe w 2022 r.
W ostatnich latach ofiarami nieudanych zamachów byli m.in. była prezydent Argentyny Cristina Fernandez de Kirchner i były premier Pakistanu Imran Khan w 2022 r. oraz były prezydent Brazylii Jair Bolsonaro w 2018 r.(PAP)
baj/ adj/
