15 nowych wpisów na Krajowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego

W poniedziałek w Starej Oranżerii w Łazienkach Królewskich w Warszawie odbyła się gala, podczas której wiceminister kultury, generalna konserwator zabytków Magdalena Gawin wręczyła decyzje o wpisie na listę osobom i instytucjom kultywującym zjawiska i tradycje. 

Gawin wyraziła radość z powodu, że coraz więcej środowisk pragnie złożyć wniosek o wpis na krajową listę, "aby spopularyzować lokalne tradycje w kontekście krajowym w Polsce i na świecie".

"Organizowana co dwa lata gala, to uhonorowanie i docenienie wysiłków społeczności i jednostek, które chronią swoje dziedzictwo kulturowe i zechciały się podzielić z nami wiedzą o tych zjawiskach, i zdecydowały się na zaprezentowanie ich na krajowej liście dziedzictwa" - powiedziała Gawin.

Zdaniem wiceminister sukcesem Polski jest przyjęcie naszego kraju w skład Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO (który m.in. analizuje wnioski o wpis na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości - PAP). Jak poinformowała "w tym roku spodziewany jest pierwszy polski wpis - szopkarstwa krakowskiego - na tę reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości".

"Nie można mówić o kulturze bez uwzględnienia jej niematerialnego i duchowego wymiaru: tradycji orszaków, pieśni, tańców czy rzemiosła. Wartość tych zjawisk jest nie do przecenienia, ponieważ buduje poczucie tożsamości w wymiarze lokalnym, ponieważ skupia małą społeczność wokół kultywowania takiej tradycji, także w wymiarze narodowym" - powiedziała Gawin.

Bartosz Skaldawski, p.o. dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa, powiedział, że "lista niematerialnego dziedzictwa, która obowiązuje w Polsce, jest formą krajowej inwentaryzacji dziedzictwa niematerialnego". Jak wyjaśnił, warunkiem ubiegania się o wpis na listę międzynarodową jest funkcjonowanie w poszczególnych państwach inwentarzy krajowych. Wyjaśnił, że "aby jakiś element mógł pojawić się na liście międzynarodowej, najpierw musi być wpisany na listę krajową".

Podczas uroczystości decyzję o wpisie otrzymali depozytariusze 15 zjawisk i tradycji. Były to: krakowska koronka klockowa, tradycje kulturowe Biskupizny, kolędowanie dziadów noworocznych na Żywiecczyźnie, "Turki" grodziskie, tradycje wytwarzania koronki koniakowskiej, tradycje dudziarskie w Wielkopolsce, wyścigi kumoterek, umiejętność gry na dudach żywieckich oraz sposób ich wytwarzania, procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Spycimierzu, umiejętność wytwarzania gajd i praktyka gry na nich, Barbórka górników węgla kamiennego na Górnym Śląsku, plecionkarstwo w Polsce i tradycje kulturowe Bambrów Poznańskich.

Dodatkowo przedstawiciele Sejmików Wiejskich Zespołów Teatralnych otrzymali w poniedziałek decyzję ministra kultury i dziedzictwa narodowego o wpisie do rejestru dobrych praktyk na rzecz ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Szefowa zespołu ds. dziedzictwa niematerialnego Narodowego Instytutu Dziedzictwa Katarzyna Sadowska-Mazur poinformowała, że "w tym roku uruchomiony został krajowy rejestr dobrych praktyk". Na krajową listę zgłaszają swoje zjawiska społeczności, które kultywują to dziedzictwo, a do rejestru zgłaszają się przede wszystkim organizacje pozarządowe czy instytucje, które w jakiś sposób organizują takie praktyki, np. sejmiki teatrów wiejskich - wyjaśniła Sadowska-Mazur.

Sejmiki to ogólnopolskie przedsięwzięcie istniejące od 45 lat, które ma na celu prezentację dorobku wiejskich zespołów teatralnych, doskonalenie ich kompetencji, poszerzenie wiedzy o teatrze oraz o kulturze ludowej.

Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego jest prowadzona przez ministra kultury we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa. Znajdują się na niej obecnie 32 wpisy. Jest katalogiem przejawów żywego dziedzictwa niematerialnego z terenu Polski, zawiera opis zamieszczonych na niej zjawisk, ich rys historyczny, informacje o miejscu występowania i znaczeniu dla kultywujących je społeczności.

Pierwsze wręczenie decyzji o wpisie na tę listę miało miejsce w 2014 r. Wówczas trafiły na nią: rusznikarstwo artystyczne i historyczne – wyroby według tradycyjnej szkoły cieszyńskiej, szopkarstwo krakowskie, pochód Lajkonika, flisackie tradycje w Ulanowie oraz procesja Bożego Ciała w Łowiczu.

Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego jest jedną z form ochrony dziedzictwa kulturowego i wynika z podpisanej przez Polską Konwencji UNESCO z 2003 r. w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego.(PAP)

autorki: Martyna Olasz, Olga Łozińska

oma/ oloz/ itm/