Oskar Kolberg. Fot. Wikimedia Commons
Patronem nadchodzącego roku będzie wybitny badacz polskiej kultury ludowej Oskar Kolberg. W ramach obchodów zaplanowano m.in. digitalizację rękopisów etnografa, prezentację oper jego autorstwa oraz promocję muzyki współczesnej inspirowanej ludową tradycją.
W 2014 r. przypada 200. rocznica urodzin wybitnego polskiego etnografa. Dziewiętnastowieczny badacz jako pierwszy zgromadził i uporządkował według regionów wiedzę na temat polskiej twórczości ludowej - muzyki, tańców, zwyczajów i mowy. Jednym z jego osiągnięć było zebranie ok. 10 tys. rodzimych melodii ludowych. Wyniki swoich badań zaprezentował w 33 tomach dzieła pt. "Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce".
Oficjalną rangę obchodom nadał Sejm, ustanawiając nadchodzący rok Rokiem Kolberga. Obok niego w 2014 r. patronami będą słynny emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego Jan Karski i św. Jan z Dukli.
"Twórczość Kolberga, która wymaga przypomnienia, będzie punktem wyjścia do bardzo wielu działań o charakterze etnograficznym i muzycznym" - powiedział PAP koordynator obchodów z ramienia ministerstwa kultury, szef Instytutu Muzyki i Tańca Andrzej Kosowski. W ramach obchodów zostanie więc zdigitalizowany i udostępniony zbiór rękopisów Kolberga na specjalnej stronie internetowej, poświęconej nie tylko twórczości i postaci wybitnego badacza, lecz również polskiej kulturze tradycyjnej.
Kolberg jako pierwszy zgromadził i uporządkował według regionów wiedzę na temat polskiej twórczości ludowej - muzyki, tańców, zwyczajów i mowy. Jednym z jego osiągnięć było zebranie ok. 10 tys. rodzimych melodii ludowych. Wyniki swoich badań zaprezentował w 33 tomach dzieła pt. "Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce".
Zaplanowano też m.in. renowację nagrobka etnografa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie oraz prezentację nieco zapomnianej twórczości muzycznej Kolberga. Pokazane zostaną jego dwie opery.
Według prof. Katarzyny Dadak-Kozickiej Kolberg, młodszy kolega Fryderyka Chopina, dla dokumentacji kultury ludowej poświęcił także swoją karierę kompozytorską. "Wierzył bowiem, że Polska kiedyś się odrodzi właśnie dzięki pielęgnowaniu swej kultury, której jednym z fundamentów jest ludowa tradycja duchowa i artystyczna. Pragnął się do tego przyczynić swym talentem i trudem całego życia" - czytamy w materiałach Związku Kompozytorów Polskich.
Profesor zwróciła także uwagę na korzenie etnografa - jego ojciec, Juliusz, inżynier-geodeta i zasłużony dla Polski kartograf był z pochodzenia Niemcem, a matka Karolina Mercoeur miała korzenie francuskie.
Na konferencjach naukowych zorganizowanych w ramach obchodów Roku Kolberga zostaną podjęte zagadnienia związane z polską kulturową ludową tych obszarów Rzeczypospolitej, które badał Kolberg, a które dzisiaj nie znajdują się w polskich granicach. "Chcemy o tym przypomnieć i zaprosić badaczy kultury tradycyjnej z tych regionów" - powiedział Kosowski. Chodzi głównie o Kresy Wschodnie.
"Chcemy też wykorzystać Rok Kolberga do tego, aby pokazać, jakie zespoły muzyki tradycyjnej w Polsce funkcjonują, jak zespoły folkowe czerpią garściami z muzyki tradycyjnej, w jaki sposób kompozytorzy muzyki poważnej inspirują się kulturą tradycyjną. Chcemy to zestawić z tym, co się dzieje na świecie, bo wykonawstwo zarówno muzyki tradycyjnej in crudo, jak i w formie przetworzonej, jest bardzo rozpowszechnione poza Polską" - zaznaczył koordynator obchodów.
Oskar Kolberg urodził się 22 lutego 1814 r. w Przysusze (k. Radomia). Kształcił się w Liceum Warszawskim, pobierał też lekcje gry na fortepianie i kompozycji m.in. u Józefa Elsnera i Ignacego F. Dobrzyńskiego. Szczególny wpływ na zainteresowania muzyczne Kolberga wywarła też młodzieńcza znajomość z Chopinem. Muzyką interesował się głównie pod kątem folkloru i etnografii. Pierwszą wyprawę badawczą na Mazowsze Kolberg odbył w 1839 r. Rozpoczął pracę nad dokumentacją folkloru muzycznego, m.in. uzupełniając wcześniej wydane zbiory pieśni ludowych o zapis melodii.
W 1845 r. objął posadę księgowego w Zarządzie Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, a w latach 1857-61 pracował w Zarządzie Dyrekcji Dróg i Mostów. Zajęcia te pozwalały mu na gromadzenie środków na działalność edytorską, badania terenowe i podróże. W ciągu 20 lat badaniami etnograficznymi objął większą część Polski.
W 1861 r. zrezygnował ze stałej posady i postanowił utrzymywać się z honorariów za recenzje w czasopismach, rozprawy i artykuły naukowe. W latach 1871-1875 opublikował cztery tomy monografii rejonów Krakowa, które stały się modelem dla opracowania następnych regionów. W 1884 r. zamieszkał w Krakowie, gdzie zajął się działalnością edytorską.
Kolberg zmarł 3 czerwca 1890 r. w Krakowie.
W latach 60. XX w. dzieło Kolberga postanowiła kontynuować Polska Akademia Nauk, wydając kolejne tomy "Ludu. Ich zwyczajów, sposobu życia, mowy...". Obecnie publikuje je Instytut im. Oskara Kolberga.
Łącznie na obchody minister kultury przeznaczył 5 mln zł. W tej kwocie nie mieszczą się działania instytucji samorządowych, np. muzeów etnograficznych, skansenów, ośrodków dokumentacji, które zorganizują wystawy, jarmarki, przeglądy. (PAP)
mce/ mlu/
