60 lat misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa

Wiceminister - cytowany na stronie resortu - podkreślił, że do realizacji tak "wymagającego zadania, jakim jest dbanie o dziedzictwo kulturowe, niezbędna jest rozległa wiedza o zabytkach, ich wartościach historycznych, artystycznych i naukowych; potrzebne przewartościowanie pojęć, działań i priorytetów. Konieczne są również zmiany w świadomości społecznej".

"Zakres zadań, jakie wyznaczył sobie Narodowy Instytut Dziedzictwa, jest imponujący. Sformułowano je w czterech priorytetach obejmujących: udostępnianie wiedzy o zasobach dziedzictwa kulturowego, waloryzację zasobów kulturowych, tworzenie merytorycznych podstaw systemu ochrony zabytków, edukację o dziedzictwie" – dodał Sellin.

Przypomniał również historię Narodowego Instytutu Dziedzictwa, który został powołany 1 stycznia 2011 r., a jego nadrzędnym celem jest "przywrócenie dziedzictwu należnej roli w życiu społecznym". "NID czerpie z doświadczeń i dokonań swych instytucjonalnych poprzedników - Ośrodka Dokumentacji Zabytków, utworzonego w 1962 r., a więc równo sześćdziesiąt lat temu oraz Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków działającego w latach 2002-2010" – wskazał Sellin.

Przypominając działalność Ośrodka Dokumentacji Zabytków podkreślił, że instytucja ta przyjęła na siebie ambitne zadanie wszechstronnego dokumentowania zasobów zabytkowych w Polsce.

"W owym czasie dokumentowanie zabytków było zdaniem trudnym, niewdzięcznym, nie tylko ze względów organizacyjnych i technicznych, ale też ideologicznych. Tym większa zasługa ówczesnych pracowników Ośrodka Dokumentacji Zabytków, że zadaniu temu podołali. Powstały z przekształcenia Ośrodka Dokumentacji Zabytków i Ośrodka Ochrony Zabytkowego Krajobrazu - Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, stanął przed znacznie większymi wyzwaniami, ale też zyskał zupełnie nowe, niewspółmiernie większe możliwości działania" – mówił generalny konserwator zabytków.

Wiceszef resortu kultury zauważył także, że stworzone obecnie możliwości w pełni wykorzystuje Narodowy Instytut Dziedzictwa, którego misją jest "budowanie zrębów zrównoważonej ochrony dziedzictwa kulturowego w celu jego zachowania dla przyszłych pokoleń, poprzez wyznaczanie i upowszechnianie standardów ochrony oraz konserwacji zabytków, kształtowanie świadomości społecznej w zakresie wartości i zachowania dziedzictwa kulturowego, a także gromadzenie i upowszechnianie wiedzy o dziedzictwie".

"Spuścizna kulturowa poprzednich pokoleń jest świadectwem naszych dziejów, ważną częścią dziedzictwa narodowego jako trwały fundament wspólnej przyszłości i zrównoważonego rozwoju. Narodowy Instytutu Dziedzictwa poprzez różnorodne działania chroni materialny i niematerialny dorobek kulturowy Polski, prowadzi kompleksową dokumentację zabytków oraz archiwizację i cyfryzację tej dokumentacji, uczestniczy w procedurze uznania zabytku za Pomnik Historii i wpisania najcenniejszych obiektów na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, prowadzi szeroko zakrojoną działalność edukacyjną dla różnych grup odbiorców, w tym społeczności lokalnych, dzieci i młodzieży, buduje świadomość i tożsamość kulturową Polaków, a ostatnio kładzie duży nacisk na ochronę i promocję dziedzictwa niematerialnego. To tylko niektóre przejawy kompleksowej, wszechstronnej działalności Narodowego Instytutu Dziedzictwa" – podsumował Sellin.

Z okazji jubileuszu 60 lat misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński przyznał osobom zaangażowanym w ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego Medale „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Odznaczenia wręczył sekretarz stanu w MKiDN, generalny konserwator zabytków dr Jarosław Sellin.

Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” uhonorowany został dr Grzegorz Grajewski - polski historyk sztuki, doktor nauk technicznych, kierownik Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków we Wrocławiu. Z jego inicjatywy Hala Stulecia we Wrocławiu została wpisana przez UNESCO na Listę światowego dziedzictwa kultury. Konsekwentnie realizował program rozbudowy i budowy merytorycznych podstaw opieki i ochrony nad zabytkami województwa dolnośląskiego. Przyczynił się do doskonalenia metod ochrony zabytków narzędziami planowania przestrzennego.

Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” odznaczony został Tomasz Błyskosz - kierownik gdańskiego Oddziału Terenowego NID. Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej oraz studiów podyplomowych w Krakowie, obejmujących zarządzanie dziedzictwem oraz ochroną zabytków architektury i urbanistyki, architekt i konserwator. Od wielu lat czynnie uczestniczy w procesie obejmowania ochroną konserwatorską obszaru dawnej Stoczni Gdańskiej wykonując kwerendy, analizy i szczegółowe opracowania dotyczące zakresu i przedmiotu ochrony poszczególnych jej części i obiektów. W latach 2018-2022 aktywnie zaangażowany w działania na rzecz wpisu terenów Stoczni Gdańskiej - miejsca narodzin Solidarności na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Srebrny Medal otrzymała też Anna Fortuna Marek - historyk sztuki, od 1993 r. zatrudniona w Oddziale Terenowym NID w Rzeszowie, obecnie kierownik rzeszowskiego oddziału Instytutu. Pod jej kierunkiem i we współautorstwie powstał szereg ważnych dla ochrony dziedzictwa kulturowego Podkarpacia opracowań i dokumentacji m.in. studia ochrony wartości kulturowych miast i gmin, dokumentacje i ewidencje zabytków. Brała czynny i aktywny udział w realizacji zadań Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami (na lata 2014-2017 oraz obecny program na lata 2019-2022). Współautorka Szlaku Architektury Drewnianej Województwa Podkarpackiego. Ostatnio jej działania w oddziale NID w Rzeszowie w dużym stopniu koncentrowały się wokół spraw dotyczących miejsc światowego dziedzictwa UNESCO oraz pomników historii.

Wyróżnienie to dostała także dr inż. Renata Stachańczyk - główny specjalista w NID, kierująca zespołem ds. krajobrazu i zieleni zabytkowej w Dziale Standardów Konserwatorskich. Jest architektem krajobrazu specjalizującym się w zagadnieniach związanych z opieką i ochroną zabytkowych założeń ogrodowych. Posiada bogaty dorobek zawodowy, na który składają się liczne prezentacje i referaty dotyczące problematyki konserwatorskiej wygłaszane na konferencjach i sesjach naukowych krajowych i zagranicznych, opinie i ekspertyzy, kilkadziesiąt publikacji oraz opracowań badawczych, studialnych i projektowych dotyczących rewaloryzacji obiektów zabytkowej zieleni, w tym ogrodu księżnej Izabeli Czartoryskiej w Puławach i Ogrodu Belwederskiego w Warszawie. Jest współautorką opracowań standardów konserwatorskich dotyczących zagadnień projektowych i realizacyjnych w ogrodach zabytkowych, opracowanych na potrzeby realizacji Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2014-2017.

Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” otrzymała Magdalena Róziewicz – historyk sztuki z wieloletnim stażem w służbie ochrony zabytków. Kierownik działu rejestru i ewidencji zabytków, z bogatym doświadczeniem i umiejętnościami, przekazujący także wiedzę kolejnym pokoleniom. Przez 44 lata pracowała w instytucjach kultury m.in. w Ośrodku Dokumentacji Zabytków, Krajowym Ośrodku Badań i Dokumentacji Zabytków, a od 2010 r. w Narodowym Instytucie Dziedzictwa. Uczestniczyła w opracowywaniu materiałów do „Raportu o stanie zachowania zabytków” w ramach Krajowego Programu Ochrony Zabytków.

Brązowy Medal otrzymał także Włodzimierz Pedrycz – architekt, kierownik pracowni terenowej w Kielcach. Wykonywane przez niego prace badawcze, inwentaryzacyjne i projektowe pozwoliły na rozpoznanie, zadokumentowanie, zagospodarowanie, a nawet na uratowanie licznych obiektów zabytkowych. Uczestnictwo w stypendiach (w Kairze w Misji Architektury Islamu) i pracach eksportowych (w Rydze) przyczyniło się do umocnienia renomy tzw. „polskiej szkoły konserwacji zabytków". Obecnie zajmuje się weryfikacją zabytkowego zasobu województwa, definiującego tak niezbędną do egzystencji jego tożsamość kulturową.

Wyróżnienie to dostała też Teresa Palacz – etnograf, kierownik oddziału terenowego w Poznaniu. Od wielu lat pracuje na rzecz dokumentowania, promocji i zachowania dziedzictwa kulturowego przede wszystkim Wielkopolski, zarówno w aspekcie materialnym jak i niematerialnym. Prace terenowe (także kwerendy archiwalne i biblioteczne), setki wywiadów przyniosły niebywały zasób dokumentalny, zarówno w postaci kart ewidencyjnych jak również fototeki, która może służyć dalszym badaniom. Całe spektrum działań na wielu poziomach służyło nie tylko zachowaniu zastanego dziedzictwa, ale również stało się impulsem poprawy jakości życia i aktywizacji społeczeństwa. W szczególności dotyczy to działań w dziedzinie wytwarzania i produkcji żywności metodami tradycyjnymi, powrotu do metod rzemieślniczych oraz pielęgnowania obrzędowości zwłaszcza świątecznej. (PAP)

autor: Anna Kondek

akn/ aszw/