Zabytkowy pałac Dzieduszyckich w Zarzeczu. Fot. PAP/D. Delmanowicz
XIX-wieczna grafika przedstawiająca park i pałac w Zarzeczu (Podkarpackie), dawną siedzibę zasłużonego dla kraju rodu Dzieduszyckich, trafiła do zbiorów tamtejszego muzeum. Jak zapewniają muzealnicy, tego typu ryciny należą do rzadkości na rynku sztuki, ale ich wartość jest głównie historyczna.
Rezydencja, będąca niegdyś siedzibą zasłużonego dla rozwoju polskiej kultury i edukacji rodu Dzieduszyckich, jest obecnie filią Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich. Klasycystyczny pałac został wzniesiony ponad 200 lat temu (oficjalne otwarcie datuje się na 1819 r.) z inicjatywy Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej i Ignacego Morskiego. Liczący obecnie ponad 200 lat zarzecki pałac to jedna z najpiękniejszych rezydencji arystokratycznych na Podkarpaciu.
Hrabina stworzyła, według własnego pomysłu, wiejską rezydencję w Zarzeczu, która w pierwszej połowie XIX wieku była uważana za jedno z najpiękniejszych założeń parkowo-pałacowych w monarchii habsburskiej. Park do dziś otacza posiadłość.
Jak poinformowała PAP historyk sztuki Katarzyna Szarek z muzeum w Zarzeczu (która wypatrzyła na rynku sztuki grafikę i nabyła ją na aukcji dla muzeum) rycina sygnowana przez Adama Pilińskiego przedstawia wyidealizowany widok na park i pałac w Zarzeczu.
„Ta cenna XIX-wieczna rycina pochodzi z monumentalnego dzieła zatytułowanego +La Pologne, historique, littéraire, monumentale et illustrée+ wydanego we Francji w trzech tomach w języku francuskim” – wyjawiła Szarek. Wydawcami publikacji byli dwaj działacze emigracyjni: Leonard Borejko Chodźko herbu Kościesza - historyk, geograf, kartograf, oraz Ignacy Stanisław Grabowski - pisarz i publicysta.
Jak mówiła Szarek, Chodźko publikując od 1835 roku "La Pologne (...)" chciał przybliżyć Francuzom kraj, z którego pochodziła największa grupa politycznych emigrantów. Wzorował się na popularnych w tym okresie w Europie ilustrowanych wydawnictwach prezentujących zabytki, krajobrazy i mieszkańców poszczególnych krajów.
„Zapraszał rodaków do współpracy i płacił im za napisanie tekstów. Większość informacji zawartych w książce opracował sam wraz ze swoją żoną Olimpią” – dodała Szarek.Trzytomowe dzieło przedstawia historię Polski od czasów najdawniejszych po wydarzenia współczesne autorowi i czytelnikom, czyli do powstania listopadowego. Są tam także opisy wyjątkowych i ciekawych miejsc w Polsce oraz podstawowe informacje o literaturze, sztuce i nauce. Ponadto dzieło zawiera przykłady wyjątkowych zabytków na ziemiach polskich.
Znaczną część publikacji stanowią baśnie, legendy i opowiadania, a także esej o teatrze dramatycznym w Polsce.
„Publikacja jest bogato opatrzona ilustracjami, o dużej wartości dokumentalnej i artystycznej. Część rycin w dziele Chodźki rytowana była przez Polaków: Antoniego Oleszczyńskiego i Antoniego Pilińskiego oraz Francuzów Augusta F. Alesa i Emila Rouargue. Reprezentują one dobry poziom artystyczny” - oceniła historyk sztuki.
Zwróciła uwagę, że większość z nich weszła na stałe do polskiej ikonografii. Przedstawiają one głównie widoki miast, pałaców, zabytków i pejzaży.
„Mało jest znanych w Polsce miejscowości lub zabytków, których widoków Chodźko by nie zamieścił” - zaznaczyła.
Wśród znajdujących się w tej publikacji rycin znalazła się także i ta, przedstawiająca wyidealizowany widok na pałac i park w Zarzeczu od strony południowej.
Została wykonana za czasów pierwszej właścicielki pałacu -hrabiny Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej, w technice akwaforty na papierze.
„Piliński mógł przebywać gościnnie w posiadłości Morskich i wykonać szkice do późniejszej grafiki” – wskazała historyk sztuki.
Konrad Sawińskim p.o. dyrektora Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, którego filią jest muzeum w Zarzeczu powiedział w rozmowie z PAP, że tego typu ryciny z widokiem na pałac w Zarzeczu należą do rzadkości na rynku sztuki.
„Nie stanową dużej wartości materialnej, lecz jedynie historyczną i sentymentalną. Zakupiony egzemplarz jest wyjątkowo dobrze zachowany” – podkreślił Sawiński.
Zapewnił, że grafika ta będzie wyjątkowym uzupełnieniem istniejącej kolekcji muzealnej. (PAP)
Autor: Agnieszka Pipała
api/
