Jak powstawały Tychy - unikatowy zbiór fotografii Zygmunta Kubskiego. Źródło: Muzeum Miejskie w Tychach
Muzeum Miejskie w Tychach udostępniło w internecie unikatowy zbiór 4,5 tys. fotografii, obrazujących powstawanie miasta w latach 50. i 60. XX wieku. Muzealnicy zachęcają mieszkańców do podzielenia się informacjami o osobach, wydarzeniach i miejscach ze zdjęć.
Fotografie przekazała do muzeum rodzina zmarłego przed dziewięcioma laty Zygmunta Kubskiego, który jako pracownik firmy budowlanej dokumentował powstawanie miasta na polach tyskich i paprocańskich gospodarstw po 1950 roku.
"Dzięki dokumentacji fotograficznej, sporządzonej pieczołowicie przez Zygmunta Kubskiego, możemy dzisiaj prześledzić, jak powstawały i zmieniały się Nowe Tychy, jak wyglądało codzienne życie mieszkańców, gdzie spędzali czas i w jakich wydarzeniach uczestniczyli" - wskazała szefowa działu edukacji i promocji tyskiego muzeum Joanna Kucz-Pieczka.
Wirtualne zbiory można znaleźć pod internetowym adresem http://muzeum.tychy.pl/wirtualne/zygmunt-kubski/. W planach Muzeum Miejskiego w Tychach jest digitalizacja pozostałych kolekcji, znajdujących się w zbiorach działu fotografii. Zdigitalizowanie i umieszczenie na stronie internetowej zdjęć wykonanych przez Zygmunta Kubskiego było możliwe dzięki dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura cyfrowa”.
"Dzięki dokumentacji fotograficznej, sporządzonej pieczołowicie przez Zygmunta Kubskiego, możemy dzisiaj prześledzić, jak powstawały i zmieniały się Nowe Tychy, jak wyglądało codzienne życie mieszkańców, gdzie spędzali czas i w jakich wydarzeniach uczestniczyli" - wskazała szefowa działu edukacji i promocji tyskiego muzeum Joanna Kucz-Pieczka.
W Polsce 130-tysięczne Tychy najczęściej kojarzone są przede wszystkim z wielkim browarem i fabryką samochodów koncernu FCA. To jedno z nielicznych w kraju miast, gdzie komunikacja miejska oparta jest w dużej mierze na trolejbusach. Tyskie osiedla nazwane są kolejnymi literami alfabetu. Dominuje nowoczesne budownictwo - od socrealizmu, przez wielką płytę, po architekturę postmodernistyczną.
Przemiana niewielkiej gminy w wielotysięczne miasto to efekt decyzji PRL-owskiego rządu z 1950 r., kiedy zdecydowano o budowie Nowych Tychów - swoistej sypialni dla przemysłowego Śląska. Była to jedna ze sztandarowych inwestycji socjalizmu, obok budowy Nowej Huty w Krakowie. Aż do lat 80. powstawały kolejne osiedla, nazywane literami alfabetu. Z czasem do miasta włączano okoliczne wsie i miasteczka; w latach 90. ub. wieku część z nich odzyskała samodzielność.
Kilka lat temu w Tychach wytyczono szlak architektury "Od socrealizmu do postmodernizmu", stworzony z myślą o pieszych i rowerzystach. Jego pomysłodawcy podkreślali, że Tychy są bodaj jedynym miastem w Polsce, gdzie na stosunkowo niewielkiej powierzchni można pokazać rozwój architektury i myśli urbanistycznej w ciągu minionych 60 lat. Powstawanie miasta dokumentują zdjęcia Zygmunta Kubskiego, zatrudnionego w przedsiębiorstwie zwanym najpierw tyskim, następnie Wojewódzkim Przedsiębiorstwem Budownictwa Miejskiego, a w końcu Kombinatem Budownictwa Ogólnego GOP Południe.
Na swoich zdjęciach Kubski zarejestrował nie tylko prace konstrukcyjne, procesy wytwarzania elementów prefabrykowanych czy wizyty oficjeli na placach budów, ale stworzył także obraz społeczności zamieszkującej nowo powstałe osiedla. Przez lata zgromadził potężną kolekcję czarno-białych negatywów celuloidowych (małoobrazkowych i średnioformatowych), a także tzw. fotografii pozytywowych. Po jego śmierci zdjęcia trafiły do muzeum.
Fotografie wykonane w latach 50. i 60. XX w. obrazują budowę osiedli B, C, D, E i F - przedstawiają zmiany w przestrzeni miasta, dokonujące się w czasie procesu budowy kolejnych obiektów na projektowanych osiedlach. Autor skupił się tu na udokumentowaniu technologii budowy szkieletowej i prefabrykowanej „540” i „W70”, stosowanej od połowy lat 50. do lat 70. Przedstawił obiekty zaplecza poligonowego, budowlanego, bazę transportową i sprzęt budowlany, miasteczko barakowe, zwrócił także uwagę na nowatorskie metody montażu niektórych budynków, np. wieżowca przy ul. Czystej na osiedlu C.
W połowie lat 50. fotograf dokumentował także istniejącą już architekturę, wybudowane i zagospodarowane osiedle A i Stare Tychy, a w latach 60. i 70. nowo powstałe budynki użyteczności publicznej, m.in. kino Andromeda, Dom Organizacji Społecznych, Górniczy Klub Technika, Teatr Mały, budynek Zakładu Elektroniki Górniczej, sztuczne lodowisko, Prezydium Miejskiej Rady Narodowej czy Szpital Wojewódzki.
Na licznych zdjęciach Kubski utrwalił fragmenty osiedli zagospodarowanych i zamieszkanych oraz powstających: A, B, C, D, E, F, M, N i O, zarejestrował organizację życia społecznego mieszkańców, wydarzenia kulturalne i sportowe, oficjalne spotkania i uroczystości organizowane przez władze miasta i różne instytucje, np. Dni Budowlanych, a w latach 80. wybrane obiekty architektoniczne i fragmenty osiedli: K, H, T i W. Dziś wszystkie jego fotografie składają się na dokumentację historyczną i obyczajową prezentującą architekturę miasta, etapy budowy oraz życie jego mieszkańców.
Wirtualne archiwum, zawierające zdjęcia w wersji cyfrowej, powstało w ramach projektu „A, B, C – Architektura Bliżej Ciebie", mającego na celu digitalizację, opisanie i udostępnienie zbiorów Muzeum w wersji wirtualnej. Digitalizację wykonała dla Muzeum Fundacja Kultura Obrazu. Partnerem przedsięwzięcia był także Medialab Katowice.
Muzeum Miejskie zaapelowało do tyszan, aby podzielili się wiedzą i wspomnieniami na temat osób, miejsc i wydarzeń utrwalonych na zdjęciach przez Zygmunta Kubskiego. Zainteresowani mogą kontaktować się z działem fotografii tyskiego muzeum telefonicznie lub za pośrednictwem poczty elektronicznej.
Marek Błoński (PAP)
mab/ itm/
