Mizar w Kruszynianach. Fot. PAP/A. Reszko
Kilkadziesiąt nagrobków na zabytkowym mizarze – cmentarzu muzułmańskim – w Kruszynianach (Podlaskie) zostanie w tym roku odnowionych dzięki środkom pozyskanym z ministerstwa kultury. Projekt poprowadzi Fundacja Dziedzictwa Kulturowego.
Mizar (muzułmański cmentarz) w Kruszynianach, który uznany jest za Pomnik Historii, położony jest w pobliżu tamtejszego meczetu. Został założony najprawdopodobniej pod koniec XVII wieku.
W tym roku kilkadziesiąt nagrobków na tym cmentarzu odrestauruje i przywróci im historyczny wygląd Fundacja Dziedzictwa Kulturowego, która na ten cel pozyskała blisko 40 tys. zł z Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - poinformował PAP prezes fundacji dr Michał Laszczkowski.
W planach jest przywrócenie walorów estetycznych wszystkim nagrobkom, ale do tego potrzebne są dodatkowe nieinwazyjne badania archeologiczne, które określą jak rozległy jest cmentarz.
Jak zaznaczył, w Kruszynianach będzie to pierwszy etap prac, najpierw prowadzone będą one przy nagrobkach, których stan najbardziej potrzebuje konserwacji. Dodał, że w planach jest przywrócenie walorów estetycznych wszystkim nagrobkom, ale do tego potrzebne są dodatkowe nieinwazyjne badania archeologiczne, które określą jak rozległy jest cmentarz.
Fundacja już od kilku lat zajmuje się odnawianiem muzułmańskich cmentarzy tatarskich, które znajdują się na terenie kraju. Laszczkowski podkreślił, że chodzi o ochronę dziedzictwa tzw. Tatarów litewskich, które rozproszone jest pomiędzy Polskę, Litwę i Białoruś. Na terenie Polski takich cmentarzy zostało zachowanych cztery - zauważył powiedział Laszczkowski. W Podlaskiem oprócz Kruszynian, także w Bohonikach oraz na Lubelszczyźnie w Zastawku i Studziance - dodał.
Nowa publikacja poświęcona mizarom – cmentarzom społeczności muzułmańskiej w Polsce
W ubiegłym roku fundacji udało się przeprowadzić pierwsze prace konserwatorskie na cmentarzu w Bohonikach, gdzie odnowiono ok. 50 nagrobków. Wcześniejsze prace objęły konserwacje cmentarzy w Zastawku i w Studziance, tam - jak mówił Laszczkowski - udało się poddać konserwacji całe mizary.
O mizarach w Polsce mówi publikacja "Mizary - tatarskie cmentarze w Polsce" wydana ostatnio z inicjatywy Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP (MZR). Według danych MZR, obecnie na terenie Polski jest siedem muzułmańskich cmentarzy (mizarów), z czego wciąż czynne są (uznane za Pomniki Historii) w Bohonikach i Kruszynianach (Podlaskie) oraz w Warszawie. Są też kwatery muzułmańskie na nekropoliach m.in. w Gdańsku i Wrocławiu.
Zabytkowy mizar w Kruszynianach założony został najprawdopodobniej pod koniec XVII wieku; najstarszy odnaleziony nagrobek pochodzi z 1696 roku.
Publikacja przypomina, że cmentarze muzułmańskie (tatarskie) w Studziance i Zastawku na Lubelszczyźnie są nieczynne. Obie te nekropolie, zlokalizowane ok. 30 km od siebie, zostały prawdopodobnie założone po 1679 roku przez pierwszych osadników muzułmańskich, kiedy to król Jan III Sobieski nadał Tatarom ziemie za zasługi wojenne. Obie są od wielu lat nieczynne i wpisane do rejestru zabytków.
Natomiast czynne są m.in. zabytkowe mizary w Kruszynianach i Bohonikach w Podlaskiem; to tu są największe w kraju skupiska polskich muzułmanów pochodzenia tatarskiego. Zabytkowy mizar w Kruszynianach założony został najprawdopodobniej pod koniec XVII wieku; najstarszy odnaleziony nagrobek pochodzi z 1696 roku.
Drugi w regionie zabytkowy, czynny mizar znajduje się w sąsiednich Bohonikach. Ta nekropolia, założona w II połowie XVIII wieku, uznawana jest za największy muzułmański cmentarz w Polsce; najstarszy zachowany nagrobek datowany jest na 1796 rok. W Bohonikach jest też mizar nieczynny, założony prawdopodobnie przez pierwszych osadników muzułmańskich w końcu XVII wieku.(PAP)
autorzy: Sylwia Wieczeryńska, Robert Fiłończuk
swi/ rof/ par/
