"Ekstaza św. Franciszka". Fot. PAP/R. Pietruszka
„Ekstaza św. Franciszka”, jedyny w polskich zbiorach obraz autorstwa El Greca – jednego z najwybitniejszych artystów w historii sztuki - zostanie poddany konserwacji w Muzeum Narodowym w Krakowie (MNK). Odnowione dzieło placówka zaprezentuje we wrześniu.
Obraz na stałe znajduje się w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach. W efekcie porozumienia pomiędzy tym muzeum i Muzeum Narodowym w Krakowie dzieło trafiło do pracowni konserwatorskiej w Muzeum Narodowym w Krakowie. Tam interdyscyplinarny zespół specjalistów pod kierunkiem Janusza Czopa przeprowadzi kompleksowe badania fizyko-chemiczne, wykona konserwację i restaurację obrazu, a na koniec opracuje dokumentację stanu zachowania dzieła.
Ostatnio obraz był konserwowany w 1974 r. Dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach ks. Robert Mirończuk ocenił na konferencji prasowej w poniedziałek, że malowidło jest w dobrym stanie, jednak procesy starzeniowe postępują. Podobnego zdania jest główny konserwator MNK Janusz Czop.
„Czas robi swoje. Procesy starzeniowe postępują. Obraz w zeszłym roku był eksponowany w Europeum, wtedy w porozumieniu z ks. Mirończukiem przeprowadziliśmy pierwszą diagnostykę dzieła i zaproponowaliśmy program prac, który jest takim klasycznym programem konserwacji muzealnej - czyli diagnostyka, leczenie i profilaktyka” – powiedział główny konserwator.
Równocześnie z konserwacją, w ramach nowej strategii ochrony, zostanie zaprojektowana i wykonana stylowa rama do obrazu. Będzie ona pełnić funkcję ramy mikroklimatycznej, zabezpieczającej arcydzieło zarówno przed dalszymi zmianami, jak i innymi, zewnętrznymi zagrożeniami.
Znawcy sztuki liczą, że konserwacja pozwoli zgłębić tajemnice warsztatu słynnego hiszpańskiego malarza i architekta greckiego pochodzenia. Zdaniem głównego konserwatora obrazu może się np. okazać, że pod widocznymi obecnie na obrazie stygmatami św. Franciszka jest inna, ale oryginalna warstwa tych stygmatów.
We wrześniu, po kilkudniowym pokazie odnowionego obrazu w Muzeum Narodowym w Krakowie, obraz wróci do Siedlec, gdzie na stałe będzie eksponowany w Muzeum Diecezjalnym.
Przewidywany koszt konserwacji to ok. 50 tys. zł. Większość środków na projekt pochodzi z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Obraz El Greca datowany jest na lata 1575-1580. Nie wiadomo, kiedy trafił do Polski. Najprawdopodobniej kupił go w 1927 r. w antykwariacie ks. Stanisław Szepietowski na prośbę kuzyna ks. Franciszka Dąbrowskiego, który później został przeniesiony do parafii w Kosowie Lackim i zabrał płótno ze sobą.
Dzieło zostało odkryte w 1964 r., podczas inwentaryzacji zabytków, którą dla Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk przeprowadziły Izabella Galicka i Hanna Sygietyńska. "Ekstazę świętego Franciszka" znalazły w mieszkaniu proboszcza. Galicka wspominała, że obraz był "duży, ciemny, zniszczony, w jednym rogu miał rozdarcie, ale było w nim coś intrygującego i pociągającego". Wcześniej płótno znajdowało się w dzwonnicy, gdzie wraz z innymi niepotrzebnymi rzeczami czekało na spalenie, jednak proboszcz pomyślał, że nie wypada go palić i powiesił w swoim pokoju.
Po dwóch latach badań historyczki sztuki nabrały przekonania, że autorem obrazu był El Greco. Potwierdziły to badania konserwatorskie pod kierunkiem prof. Bohdana Marconiego w 1974 r. Podczas konserwacji na płótnie znaleziono sygnaturę: "A. van Diick", a pod nią starszą, autentyczną: "Dominikos Theotoko []."
Po konserwacji obraz trafił do Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach, ale długo nie był wystawiany z obawy, że władze PRL-u mogłyby nakazać przekazanie go do muzeum państwowego. Od 2004 r. jest eksponowany w Siedlcach. (PAP)
bko/ agz/
